Тод индэр
Мөнхийн дуудлага буюу хос дэнс
Сэтгүүлч Надмидцэрэнгийн Туяа
Анхаараарай, анхаараарай!
Хүн тээгч, хөгжлийн ачаа үүрэгч, төмөржсөн эриний бэлгэдэл, түргэн галт тэрэг дуут дохио хангинуулсаар ирж явна. Амьдрал бол хөдөлгөөн, айсуй галт тэрэг шиг яаруу.
Л.Н.Толстой “Анна Каренина” зохиолоороо Оросын уран зохиолд “Галт тэрэг ба үхэл” сэдвийг оруулсан гэх. Зохиолч өөрөө галт тэрэгний буудал дээр насан эцэслэсэн бөгөөд амьдралынхаа сүүлийн жилүүдэд дорно дахины гүн ухааныг шимтэн судалж, сэтгэлийн амар амгалан, туйлын үнэнийг хайсаар байжээ. Энэ эрэл хүн төрөлхтний мөнхийн дагуул. Түрүүлж сэхээрэгчдээс хариулт нэхэн шаналгадаг үүрдийн асуулт.
“Би хариулъя!” гэж зоригтой дуугарах цөөхөн хүнийг цаг үе нь, газар орон нь, ард түмэн нь төрүүлдэг тэнгэрийн хишигт талархнам.
Асуултын хариу болгож, Аннаг хөтөлсөөр найруулагч Наранбаатар ирж явна.
Тахлыг давсан жүжиг
Дүрэмт хувцас нь хуучирсан, ширвээ сахалтай шуудан зөөгч малгайгаа аван мэндчилээд, эгэлдрэглэн үүрсэн том цүнхнээсээ шаргал дугтуй гаргаж өгөв. Дугтуйнд ганц үр байлаа...
Тайлж тайлбарлахын аргагүй ийм зүүд найруулагчид арваад жилийн өмнө иржээ. Тархиндаа үндэслүүлж, бодолдоо ургуулж явсаар, орчуулагч Н.Пүрэвдагвад санал тавив. Наранбаатарын онцолсон гол зөрчил, улаан шугам, өөр өнцөг, дүрийн өгүүлэмж, санаа зорилго шингэсэн, гурван эхээс хянан орчуулсан 2 бүлэг, 25 үзэгдэлт “Анна Каренина буюу бүтэлгүй хайрын дууль” жүжгийн зохиол 2018 онд найруулагчийн гар дээр ирлээ. Төдий том хэмжээний романыг түүвэрлэн, цөм агуулгыг барьж хөрвүүлнэ гэдэг тун амаргүй. Нэгэнт энэ давааг давсан хойно драматургийг зохих байранд урлан шигтгэж, “долоо хэмжсээр” 15 үзэгдэлт найруулагчийн зохиол бэлэн боллоо.
Оросын Тула мужийн “Ясная Поля¬на” эдлэн. Лев Николаевичийн төрж өссөн, туурвил бүтээлүүдээ бичиглэсэн тэмдэгт газар. Өндөр өвгийнхөө гэр му¬зейн эрхлэгчээр ажиллаж асан, дөрөв дэх үеийн В.И.Толстой 2008 онд Монголд зурвасхан ирэхдээ “Би энд ирэхийг мөрөөдөж байсан” хэмээжээ. Үүнээс 11 жилийн дараа Монголын УДЭТ-ын “Анна Каренина” жүжгийн баг хамт олны төлөөлөл алдарт зохиолчийн төрөлх нутгийг зорин очив. Найруулагчийн нүдэнд туссан нь зүүнтээ залсан Будда болон судрууд.
“Хөрөг зураг, хүрэн улаан жаазнууд, хүн хүний онцгой дүр. Орос орон бол хөрөг юм”. Нөхдөөсөө холдон нуурын эрэг дээр ганцаар суухдаа өөр юу бодож, ямар мэдрэмж тээсэн бол? Намрын нуур, намрын салхи... Намрын шим Наранбаатар найруулагчийн онгод хөгийг оргилуулдаг гэнэм. Олз омог дүүрэн аяллаас тэд ирээд үйлдвэр техник, тайзны сургуулилт өрнөлөө.
2020 оны хоёрдугаар сар.
Жүжгийг уран сайхны зөвлөлөөр хянуулан хэлэлцүүлэв. Сайшаал шүүмжлэл, айдас эргэлзээ аль аль нь байлаа. “Зоригийг чинь үнэлж байна. Гэхдээ чи галаар наадаж байна шүү!” гэсэн анхааруулга ч сонслоо. Аргагүй дээ, зуугаад жил дэлхийн цараатай томоохон театрууд, дэлгэцнээ янз бүрийн хэлбэрээр хэдэн арван удаа тавигдсан алдарт “Анна Каренина” юм чинь.
“Гал аюултай, гэхдээ галыг бас эрхшээж болно”. Найруулагч Наранбаатарын авьяас, ур чадвар, туршлага тэмүүлэл, цогтой энэ үгэнд театрынхан, уран бүтээлчид, зөвлөлийнхөн ч бүрэн итгэсэн юм. Жүжиг үзэгчдийн хүртээл болтлоо хичнээн олон хүний хүч хөдөлмөр шингэж, цаг хугацаа, саад бэрхшээл туулдгийг хүмүүс төдийлөн мэдэхгүй. Тэр дундаа ахмад, дунд, залуу үе, оюутнууд нэгдсэн 70 гаруй уран бүтээлчдийн ансамбль, гэрэл, тайз, маркетинг гээд арын албаны өргөн бүрэлдэхүүнтэй том бүтээлийн ард юу эс өрнөх...
Найруулагчийн онож харсан гол дүрийн нэгэн жүжигчин театраас гарсан, гэрлийн төхөөрөмж хэдэнтээ шатсан, халаалтгүй хүйтэн, ханиад томуу элбэг, жүжигчдийн эрүүл мэнд барагтай, үүр цайтал ажилласаар байсныг тэд үнэндээ тоодоггүй юм билээ. Харин театр нээгдэхгүй, уран бүтээлээ үзэгчдэд хүргэхгүй удсандаа л шаналж, тэсэж ядан хүлээсэн. Бэлдсээр, сайжруулсаар, дахин хянаж, нягталсаар...
Эрх чөлөө ба эсрэг биш эсрэг
2020 оны аравдугаар сарын 3.
УДЭТ. Хонх гурвантаа цохиж, хөшиг нээгдлээ. Цар тахлыг давж, цаг улирлыг тоолсоор, “илүү тээлттэй” Анна ингэж Монголд мэндлэв.
Энэ жүжгийн дүрүүд, үзэл санаа, тавилт ч, тайз ч үзэгчдэд бодол төсөөллийн эрх чөлөөг олгосон, нэг асуултад олон хариулт өгч болохоор ухаалаг бас сонин. Гол дүрээ хоёр, гурав, магадгүй түүнээс олон Аннагаар илэрхийлсэн нь бодитой бас хийсвэр, үзэгдэх ба үл үзэгдэх, хуучин бас шинэ.
*Алексей Александровичийн эхнэр, Серёжа хүүгийн ээж Анна Аркадьевна.
*Хайр дурлалын өмнө нүцгэрч, Вронскийн “бийрээр” дахин төрсөн шинэ бүсгүй.
*Алексей Крыловичид ухаангүй дурлаж, охин төрүүлсэн ээж.
*Төрөх, үхэх зэрэгцэн хаалга тогшиход, гэмшил уучлал эрэн, хоёр эрийн дунд “цовдлогдсон” үйлийн үр.
*Баталгаагүй гэр бүлд төрсөн, ирээдүй нь бүрхэг бяцхан Анна. Хэдийгээр жүжигт биеэр харуулаагүй ч, үйл явдлын нэгэн гогцоо, аврал бас дөнгө мэт хамгийн гунигтай дүр.
*Эмэгтэйчүүдийн эрх чөлөө, сонголтын төлөө, хүчирхийлэл гадуурхалд цэг тавихыг хүссэн тэмцэгч.
*Дотоод хүн буюу хувь заяа хэмээгч Анна. Энэ дүрийг толины тусгал, хүсэл, хойд нас, тэнгэр элч, бүр хорон санаа гэж ч харж болохоор.
Тайзан дээрх гурван Алексей зургаа болоод төсөөлөлд тань хөлхөж байж ч мэднэ. Нэг хүнээр илэрхийлсэн энэ дүрүүд үзэл санааны улаан шугамыг тодотгож, олон ургальч сэдлээр тунгаан шигшихэд чиглүүлжээ.
Энэ жүжгийг үзсэн хэн бүхэнд сонирхон сонжсон, өлгөж цохсон, ухаж түншсэн, ухаарч ойлгохын төлөөх асуулт, хариулт байгаа бол зорилгын сум чухам байгаа оносон гэлтэй.
Хар хүрэм, тортой хар малгай духдуулсан ихэмсэг Анна, цав цагаан даашинзтай гэнэхэн Анна, олны дунд онцгойрон бүжих, тас хар хун мэт гоо Анна... Наранбаатарын хоёр өнгө, эсрэг биш эсрэгийн хослол энэ бүтээлд илтэд шингэжээ. Хайр харуусал, үнэн худал, бурхан чөтгөр, сүнс махан бие, цас бороо, өдөр шөнө, төрөх үхэх...Эхлэлээс төгсгөл хүртэл таныг дүүжин савлуурт “тарчлаана”. Жүжгийн дараа ч тархи, зүрх хоёр чинь зөрж лугшиж мэднэ. Нэг нь үгүй бол нөгөө нь үл орших эсрэг тэсрэг, хоёр тал, хос нэгдэл, арга билгээр хоймсуулан сүлжсэн найруулагчийн ур энд буй.
Тайзнаас бүх зүйлийг бодитоор харуулж, гарцаагүй хариулт өгөхөөс татгалзаж, хүмүүст өөрийнхөөрөө дүгнэх эрх олгохын сацуу мөн үүрэг хүлээлгэж чаджээ. Нийгэм, цаг үе ч биднээс сонголт шийдвэртээ хариуцлагатай, үнэнч байхыг шаардаж байгаа билээ.
Найруулагчдын сонгодог хүүхнүүд
Бүсгүй ертөнц гэдэг урлагийн халуун сэдэв. Театр, тайз гоо үзэсгэлэнгээр гэрэлтэж, үзэгчид харж таашаахуйн хүслээр зорин, догдлон ирдэг. Олон давхар оньсон цоожтой “бүсгүй гэр” ур эв, ов ухаан, омголон бадрангуйд нээгддэг. Үе үеийн найруулагчдын бүтээхийн шунал, бардам зан, хүсэл аазгайг хөдөлгөж байдаг нууцлаг бөгөөд сонгодог хүүхнүүдийг тэд өөрийнхөөрөө урласан байдаг. Түүх сөхье.
1984 он.
Дэлхийн олон оронд 150 шахам жил үзэгчдийн оюуны соёлыг арвижуулсаар ирсэн Норвегийн зохиолч Г.Ибсений “Нора” жүжгийг найруулагч Г.Доржсамбуу өвөрмөцөөр тавьж, Монголын театрын урлагт сонгодог жүжгийн шинэ арга дэгийг бий болгожээ. Жүжиг эхлэхэд Нора жижигхэн гурвалжин дотроос гарч ирдэг. Тайзаар тусгаарлагдсан жүжигчний тоглолтыг үзэгчдэд ойртуулж, “хана нураах” шинэ төлөв хандлагыг ийн эхлүүлсэн.
“Бид гэрлээд найман жил болсон ч анх удаа чин сэтгэлээсээ ярилцах гэж байна. Чи намайг хайрладаггүй. Бүх зүйлийг өөрийнхөөрөө л хийдэг. Би чамайг ердөө л хөгжөөх үүрэгтэй” гэж Нора нөхөртөө хэлдэг. Үйл явдал өрнөсөөр тайлал нь гэрээсээ явахаар шийдэж буй бүсгүйн тэсрэлт байв. Жүжгийн тайз, орчны шилжилт, эргэлдэх шооны шийдлүүд нь найруулагч, зураач хоёрын /Г.Доржсамбуу, Б.Төмөрхуяг/ эвсэг хамтрал, “өгч авах” мэдрэмжээр амилан босжээ. Норагийн дүрийг бүтээсэн Төрийн шагналт, ардын жүжигчин Н.Сувд “Би Норад тоглосноор амьдралын хийгээд мэргэжлийн ур чадварын бас нэгэн их сургууль төгссөн. Жүжиг тухайн үедээ дуулиан тарьж, эрэлт хэрэгцээт бүтээл болсон юм” хэмээжээ.
2020 он.
Л.Н.Толстой “Анна Каренина”-гаа мөн өдгөөгөөс 150 жилийн тэртээ зохиосон бөгөөд найруулагч Н.Наранбаатарын бодит ахуйгаас хийсвэр сэтгэхүйд шилжсэн, шинэ сонин арга барилаар амилан жүжиг болов. Үндсэн чигийг орчин цагийн сэтгэл зүйн драм руу татаж, шилжилт хийсэн гэж болохоор.
Жүжиг эхлэхэд дөрвөлжин толины өмнө хоёр Анна зогсоно. Үзэгчдийг толины тусгалаас өөрийгөө олж хараасай гэж хүссэн мэт. Гэрлээд мөн л найман жил болж байгаа Анна, Долли нарын зовлон, тэвчиж тэсэж өнгөрүүлсэн амьдрал. Нийгэм, хууль, зэрэг зиндаа, ёс суртахуун гэх нөмрөг доорх хүлээс гинж, эрхээ эдэлж, хүслээ биелүүлэх төлөөс, чөлөөлөгдөхүйн золиос. Энэ бол бүсгүйчүүд бидний төлөө дуугарсан уран бүтээлчийн эмзэглэл. Маш цомхон минимал тайзанд хөшиг, гэрэл, хаалга, цаг, хөрөг зураг өөрийн орон зайндаа. Нүсэр эд хэрэгсэлгүй, амьд тайз буюу хүнээр илэрхийлсэн зоригтой өөрчлөлт, өнгөний тоглолт, гэрэл сүүдрийн тусгал найруулагч, зураач хоёрын /Н.Наранбаатар, Т.Ганхуяг/ ур, санаа нийлсэн шинэ туршилт мөн.
1984 ба 2020. 36 жилийн дараах жирийн бус давхцал. Нэг нутаг усаар овоглодог, эрдмийн театрын өв залгамжлагчдад үргэлжлэх холбоо, үелзэл хэмнэлийн огтлолцол, цаг хугацаа, орон зайнаас үл хамааран нэг дуудлага, нэг хараа байх шиг санагдана. Энэ тухай театрынхан ч ярьдаг, Наранбаатар ч үгүйсгэдэггүй билээ. Аннагийн дүрийг бүтээсэн СТА Н.Баярмаагийн театрт бүтээсэн анхны дүр нь шинэчлэн тавьсан “Нора” жүжгийн гол дүр байсанд одоо гайхах зүйл алга. Бас Сувд багшдаа /анхны Нора/ нууцлаг гол дүрээ зориулан өгсөн найруулагчийн өглөгт талархаж байна. Доржсамбуу найруулагч Нораг “Хүүхэлдэйн байшин”-д хорихыг хүсээгүй шиг, Наранбаатар найруулагч Аннаг үхлээс аварчээ. Тэд эмэгтэй хүнийг хайрлаж, өмөөрч чанга дуугарчээ.
Наранбаатарын өрөг
2020 оны аравдугаар сарын 31.
УДЭТ-ын уран бүтээлчид “Анна Каренина” жүжгээ сарын турш 28 удаа тоглож, 160 мянга гаруй үзэгчдэд хүргэлээ. “Энд одоо, өнөөдөр үзэгчдийн амталж байгаа сэтгэл хөдлөлийг өөр юугаар ч сольж орлуулах арга байхгүй” хэмээн аугаа К.С.Станиславский дуу алдсан. Нээрээ л, юугаар, яаж орлуулах вэ дээ? Баганат байшингийн шатаар өгсөж, том хүнд хаалгаар ороод л өөр ертөнцөд ирсэн мэт. Улаан сандал, улаан хөшиг, удаан хүнгэнэх хонхны цуурай. Би театрт жүжиг үзэж байна...
*Алдаа онооны хос зам өмнө дурайж, сануулга мэт галт тэрэгний дохио чихэнд хадаж, ариулах мэт цагаахан цас бударч, амьдралыг таллан хуваах мэт “агааран хана” зааглана /хар, цагаан хөшиг, хиймэл цас, гэрэл, шум, хөгжим/
*Стивагийн овжин заль мэх, тогтворгүй байдал, Левиний өөртөө итгэлгүй зан, нийгэмтэй зөрчилдөх байдлыг эсрэгцүүлэн, хошин байдлаар үзүүлсэн нь энэ хүнд жүжгийн салхивч мэт /хувцас, биеийн хэл, дуу хоолойны өнгө, хөдөлгөөн, шум, гэрэл, жижиг хэрэглэл/
*Аннаг өөр эртэй дотно байгааг харсан Каренин эхнэрээ бүжгэнд урих боловч, зүрхний хэмнэл, сэтгэлийн долгион эвлэхгүй, цааш ганцаар бүжиглэнэ /харц, нүүрний хувирал, хөдөлгөөн, хөгжим, гэрэл/
*Морин тойруулга, уралдааны талбар. Морь-хүүхэн, эрчүүдийн зугаа, хүн-мал, нийгмийн гажуудал /хувцас, хөлийн товшилт, авиа аялга, арын сүүдэр ший/
*Анна, Доли, Кити. Агуулгын гурван салаа, гурван дүрийн амьдрал ба хувь заяаны өгүүлэмж /шар, цагаан, улаан жаазнууд, гурван сандал, хөдөлгөөн, зургаан үг, хөгжим/
Театрын бүтээл хөгжим, хөдөлгөөн, гэрлээр нүд чихний баясгаланд хөтөлдөг. “Анна Каренина” жүжигт эдгээр нэгдлүүд хоршин найрч, нэгэн цул болжээ. Тайз, техник орчин үеийн шаардлагаас хоцрогдсон, шинэчлэх шаардлагатай байгаа. Мэргэжлийн ажилчид хүрэлцээгүй, гэрэлтүүлэгт л гэхэд зургаан хүн “дөрвөн мөчөөрөө” ажиллаад ч цөөддөг.
“Жүжгийн 70 гаруй хувьд массын хөдөлгөөн зонхилж, утга хөдөлгөөний солбицол неоклассик бүжгийн төрөл ба биомеханикийг хослуулсан” гэж бүжиг, хөдөлгөөний найруулагч Д.Энхбаатар онцолсон. Дэлхийн хүмүүс ойлгох глобаль хөгжмийг голчлон 20 гаруй хөгжим бичиж, даяараа мэдэх шилмэл танил аялгуунаас ашигласан хөгжмийн зохиолч Ш.Өлзийбаярын шийдэл ч зөвхөн Монголдоо бус, Орос болоод дэлхийн тайзнаа тэмүүлэх найруулагчийн том зорилгод нийцэж байна. Жүжигт нийгмийн тусгал, орчин цагийн шинэ хандлага, бэлгэдэл ба ёр цээр, уламжлалт сэтгэлгээ, шашин, гүн ухааны ойлголтууд ч багтсан.
Бурхан хүнийг гайхамшигтай бөгөөд аймшигтайгаар бүтээжээ. Аймшигтай байдгийн үр нь муу үг ба бодол. /Аннаг хүмүүс хорт хэлээрээ сүлбэсэн/
Гайхамшигтай байдгийн учир нь хайр. Хүн насан туршдаа Бурхан ба хайрыг тус тусад нь эрж хайдаг. Угтаа Бурхан бол хайр гэдгийг эрт ухаарч, эрлээ нэгтгэвэл амьдрал үл дуусах ч юм бил үү? Бүгд гэм зэмтэй ч хайр түүнийг далдалдаг. /Анна хайраар зөвтгөгдөнө/
Хайр бол мөнхийн дуудлага, хүмүүний дэнс. Энэ дэнсэнд та бид тэнцэх эсэхээ одоо нэг шалгахад гэмгүй.
Тайзыг шатрын хөлөг гэвэл найруулагч бидэнтэй “зэрэг тоглолт” хийлээ. Түүний нүүдлийг бид өөр өөрийнхөөрөө төсөөлж байсан. Тэр “мастер тоглогч” гэдгээ дахин батлав. Тулааны талбарт олон дайсан байлаа ч, өөрийгөө ялах нь хамгийн том ялалт. Өөрчлөгдсөн, шинэ Наранбаатарыг бүтээнэ гэдэг бас эрсдэлтэй. Чансаатай шатарчин өрсөлдөгчөө хөгжүүлж байдгийн адил чанартай уран бүтээлээр үзэгчдийн ухаан сэтгэхүйг тэлэх нь найруулагчийн үүрэг гэдгийг тэр эрт ухаарсан. Гурван цагийн өрөгт Наранбаатар биднийг алсын хараатай, уран нүүдлүүддээ уяж хожлоо. “Санасандаа хүрч чадав уу?” гэхэд “70 хувь” гэж хариулсан. Тэр хийсэндээ ханаж бардсангүй.
2020 оны арван нэгдүгээр сарын 12.
Монгол улсын мэргэжлийн театрын урлагийн эх үүсгэл Д.Нацагдоржийн нэрэмжит УДЭТ 89 жилээ угтаж байна. Ачаагаа дэнхийтэл үүрсээр эрдмийн театр оршин байна. Алга ташилт, атаа бартаа дундуур Наранбаатар найруулагч бүтээсээр явна.
Тод индэр
Ахмед Надим: Спортын томоохон үйл явдлыг хурдан шуурхай үзэгчид хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй
Ази, Номхон далайн орнуудын өргөн нэвтрүүлгийн холбооны 62 дугаар Ерөнхий Ассамблейн Спортын хорооны хурал "Туушин" зочид буудалд үргэлжилж байна.
Тус хурлыг нээж Монголын Үндэсний спортын холбооны ерөнхийлөгч Ц.Магалжав, Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Спортын бүлгийн дэд захирал Нам Сан Вон, Ази Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим нар үг хэлсэн.
Спортын хорооны хурлын өнөөдрийн хэлэлцүүлэг "Үндэсний болон соёлын өвийг хамгаалахад спортын хэвлэл мэдээллийн гүйцэтгэх үүрэг" сэдвийн хүрээнд өрнөж байгаа юм.
Энэ хүрээнд МҮОНРТ-ийн Спортын сувгийн захирал О.Ууганбаяр, КВЅ-ийн Спортын төлөвлөлт, продюсерын багийн дэд дарга Нам Сан Вон болон Шри Ланкийн SLRS телевизийн Ерөнхий захирал Маножа Надишана Амарасинхэ нар илтгэлээ хэлэлцүүлж байна.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим "Аль ч улсын Үндэсний телевиз болон өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээнд томоохон сорилтууд тулгараад байна. Эдгээр сорилт нь дижитал платформуудтай холбогдож байна. Иймд бид бүхэн хоорондоо хамтран ажиллах шаардлагатай. Энэ удаагийн "ABU-62" дугаар Ерөнхий Ассамблейн хурал яг энэ төрлийн хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, стратеги төлөвлөлтийг сайжруулахад чиглэгдсэн чухал уулзалт болж байна.
2026 онд Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, Азийн наадам зэрэг спортын томоохон тэмцээн уралдаанууд зохион байгуулагдана. Эдгээр спортын томоохон үйл явдлыг бид хурдан шуурхай үзэгчдэд хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй. Энэ нь олон нийтийг нэгтгэх спортоор дамжуулан нөхөрлүүлэх зэрэг олон давуу талтай байдаг.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооноос нэгэн платформыг шинээр нэвтрүүлсэн. Энэхүү платформоор дамжуулан цахим хэлбэрээр спортын төрөл бүрийн нэвтрүүлэг хүргэх шинэ боломж бүрдэж байгаа бөгөөд энэ удаагийн Ерөнхий Ассамблейн хурлаар тухайн платформын стратегийн шинжтэй бодлогын асуудлуудыг хэлэлцэнэ” гэдгийг онцолсон юм.
Тод индэр
Г.Гэрэл: “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд оролцоно
“ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурал есдүгээр сарын 10-15-ны хооронд болно. Энэхүү хурлын талаар "МҮОНРТ-ийн Ерөнхий захирал Г.Гэрэлтэй "Монголын мэдээ" сувгийн сэтгүүлч ярилцсаныг хүргэж байна.
-МҮОНРТ “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлыг эх орондоо хоёр дахь удаагаа зохион байгуулах гэж байна. “ABU GENERAL ASSEMBLY”олон улсын хурлын бэлтгэл ажил хэр хангагдаж байгаа вэ?
-МҮОНРТ Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн Радио телевизийн холбооны гишүүнээр 1991 онд элсэн орж, 2006 оноос хойш үйл ажиллагаанд нь маш идэвхтэй оролцсоор ирсэн. 2009 онд манай телевиз Улаанбаатар хотод "ABU” чуулга уулзалтын үндсэн зохион байгуулагчаар ажиллаж байсан. 2025 онд хоёр дахь удаагаа Улаанбаатар хотод олон улсын нэр хүндтэй чуулга уулзалтыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.
-Энэ хурлаар ямар асуудал яригдах вэ. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?
-“ABU байгууллага нь Ази, Номхон далайн телевиз радиогийн өргөн нэвтрүүлгийн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа мэргэжлийн редакцтай байгууллагуудыг гишүүнээр элсүүлдэг. Монгол Улсаас хоёр гишүүн байна. Хамгийн эхэнд TV5 телевиз гишүүнээр элсэж байсан.
Үүний дараа МҮОНРТ гишүүнээр элссэн юм. Холбоонд элсэх нь мэргэжил арга зүйн хувьд хөгжиж дэвших, суралцах боломжийг олгодог. Гадаад хамтын ажиллагааг өрнүүлэхээс гадна нэвтрүүлэг, уран бүтээлтэй холбоотой хамтын ажиллагаа чухал байдаг. Мэргэжлийн байгууллагын хувьд маш чухал хүний нөөцийн хөгжиж дэвших үйл ажиллагаа “ABU” холбоо харилцаанд явдаг.
Энэ жил болох гэж байгаа “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн тэргүүлэх байгууллагуудын захирал, ерөнхий захирал, продюсер, ажилчид ирэх гэж байна. 2025 онд зохион байгуулагдаж байгаа "ABU GENERAL ASSEMBLY" олон улсын хурал “Үндэсний өв соёлыг хамгаалах, түгээн дэлгэрүүлэхэд хэвлэл мэдээллийн байгууллагын оролцоо” сэдвийн хүрээнд явагдана.
-Бидэнд их ойр сэдэв байна?
-МҮОНРТ үндэсний өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэх үндсэн үүрэг бүхий хөтөлбөрийн бодлогыг эрхлэн гаргадаг. Манай орны үзэгчид болон энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг хэвлэл мэдээллийн байгууллагын хувьд их чухал. Есдүгээр сарын 11-нд спортын болон хөтөлбөрийн бодлого, техникийн салбарын уулзалт хурал болно. Есдүгээр сарын 12-ны өдөр спорт, радиогийн болон техникийн бүх форумд оролцогчдын салбар хуралдаан болно.
Есдүгээр сарын 13-ны өдөр Монгол Улсыг зорьж ирсэн хэвлэл мэдээллийн байгууллагын зочдод зориулж, Монголынхоо өв соёлыг харуулсан бэсрэг наадмыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.
Мөн "ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлын үеэр дууны наадам зохион байгуулна.
Энэ арга хэмжээнд 10 гаруй орны уран бүтээлчид оролцоно. МҮОНРТ эдгээр орны уран бүтээлчдийн тоглолтыг шууд дамжуулж үзэгчдэд хүргэнэ. Энэ дууны наадамд дэлхийд алдартай “THE HU” хамтлаг оролцоно.
-40 гаруй улсын хэвлэл мэдээллийн байгууллагын удирдлагууд Монгол Улсад ирнэ. Энэ нь Монгол Улсаа сурталчлах сайхан боломж болох нь ээ?
-Дэлхийн хэвлэл мэдээллийн салбарт МҮОНРТ тод мөртэй, 1991 оноос хойш энэ үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцогч байгууллага гэдгээ дэлхий нийтэд зарлана. Мөн телевизийн гадаад харилцаа илүү өргөжин тэлж хамтын ажиллагааг сайжруулах, чуулга уулзалтын үеэр бүх орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагаар дамжуулж эх орноо сурталчлах, Монголын өв соёлоо дэлхий нийтэд таниулах боломж нээгдэж байгаа учраас маш их ач холбогдолтой.
Есдүгээр сарын 14-нд шагнал гардуулах ёслол болно. Эндээс бид мэргэжлийн сэтгүүлзүйн үйл ажиллагаа ямар хандлагатай байна. Бид ямар зураглаачийн бүтээлийг шилдэг гэж үзэж байна. Ямар редакцын бодлого, ямар нэвтрүүлэг шилдэг болохыг зарлана гэх зэрэг мэргэжлийн чиг хандлагад чиглэсэн сонирхолтой үйл ажиллагаануудыг зохион байгуулахаар бэлтгэлээ ханган ажиллаж байна.
Тод индэр
Б.Ариунаа: Бид зумба бүжгийг зохиомол бус олон улсын стандартад нийцсэн хөтөлбөрийн дагуу заадаг
“Зумба дасгалт бүжгийн холбоо”-ны тэргүүн, олон улсын зумба бүжгийн багш, эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралын зөвлөх Б.Ариунаатай ярилцлаа.
-“Зумба дасгалт бүжгийн холбоо” хэдэн онд өрхөө татаж, үүдээ нээсэн бэ. Холбооныхоо талаар манай уншигчдад танилцуулна уу?
-Манай холбоо 2018 оноос эхлэн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Улаанбаатар хотод зургаа, орон нутагт буюу Өвөрхангай, Сэлэнгэ, Замын-Үүд, Эрдэнэт, Цогтцэций, Дорноговь, Говь-Алтай зэрэг арван аймагт төдийгүй сумдад салбартай.
Бид зумба заахаас гадна олон улсын хэмжээний багш бэлтгэдэг. Эхний ээлжид Монгол дахь багшаа бэлдэж, улмаар тухайн багшийн идэвх зүтгэл, шавь нартай болж буй эсэхээс шалтгаалан олон улсын сертификат олгодог. Хэрэв тухайн багш маань гадаадад ажиллах хүсэл сонирхолтой гэвэл бид чиглүүлж өгдөг. Тэгэхээр “Зумба дасгалт бүжгийн холбоо” маань олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн, баталгаатай холбоо гэсэн үг.
-Ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг газруудаас танай клубийн ялгарах онцлог, давуу тал юу вэ?
-Нэгдүгээрт, зумба бүжгийг зохиомол хөтөлбөрөөр бус харин олон улсын стандартын дагуу заадаг. Тодруулбал, АНУ дахь Зумба бүжгийн холбооноос боловсруулан гаргасан хөтөлбөр, чиглэлийн дагуу хичээлээ ордог. Холбооны гишүүн улс орны холбоо болгон сар бүр нэг ижил бүжиг заана гэсэн үг. Жишээлбэл, энэ сард эдгээр 20 бүжгийг заагаарай гэсэн чиглэл ирвэл манай бүх салбар тэрхүү хөтөлбөрийн дагуу л хичээллэдэг. Ингэснээр холбооны гишүүд маань аль ч улс оронд очсон хэлний шаардлагагүйгээр зумба бүжгээ дагаад бүжиглэчихдэг. Ийм том давуу талтай. Хоёрдугаарт, эрүүл зөв хооллолтод нэлээд анхаарч, хувь хүнд нь болон нийтэд нь зөвлөмж зөвлөгөө өгдөг. Гуравдугаарт, идэвхтэй амьдралын хэв маягийг бий болгож, хэвшүүлэхэд түлхүү анхаардаг.
Ер нь бол зумбагаар хичээллэснээр хүний амьдралын хэв маяг өөрчлөгддөг. Жишээлбэл, эрт унтаж, эрт босдог болно. Өдрийн ажлаа зөв зохион байгуулалттай хийж эхэлдэг. Ажлаа хэрхэн яаж үр дүнтэй хийх үү, гэр бүлдээ хэзээ яаж цаг зав гаргах уу, баяр ёслолыг хэрхэн яаж тэмдэглэх вэ гэдгээ төлөвлөж, зохицуулж сурдаг. Бид дасгал хөдөлгөөн, бүжиг зааж, эрүүл зөв хооллолтын хичээл орохоос гадна уур бухимдлаа хянах, өөрийгөө гомдлоос суллаж чөлөөлөх, эхнэр, нөхрийн харилцаа хандлага гэх мэт сэтгэлзүйн талын хичээлийг ч мөн зааадаг.
-Долоо хоногт хэдэн удаа цагийн ямар сонголтоор хичээллэх боломжтой вэ?
-Манай өглөөний анги 06:00, 07:30, 10:00, оройн анги 19:00, 20:00 гэсэн цагийн сонголттой. Эдгээр цагийн дагуу өдөр бүр хичээллэдэг учраас тухайн хүн долоо хоногт хэдэн удаа явахаа өөрөө шийдэж, түүндээ нийцүүлэн төлбөрөө төлөх боломжтой. Сүүлийн үед албан байгууллагууд оффис дээрээ хичээл заалгадаг болсон байна. Энэ нь бас нэг ахиц дэвшил шүү.
-Жишээлбэл, би өглөөний 07:00 цагийн ангид явъя гэж бодоход, тухайн нэг цагийн хугацаанд ямар хөтөлбөрийн дагуу хичээллэх вэ?
-Та 07:00 цагаас өмнө ирээд өөрийгөө бэлдчихсэн байх ёстой. Тэгээд эхний таван минутад таныг аппаратад оруулж, жин, өөхлөлт, бэлхүүсний тойрог гэх мэт биеийн шаардлагатай үзүүлэлтийг хянаж, өмнөх өдрүүдэд гаргасан үр дүн эсвэл алдаа дутагдлын талаар ярилцаж, зөвхөн танд тохирсон зөвлөгөө мэдээллийг өгнө. Тэгээд 45 минутад иога, дасгал, “belly dance”, бачата зэрэг олон бүжгийн хөдөлгөөнийг хийнэ. Зумба өөрөө бүх төрлийн бүжгийн техникийг оруулсан дасгал шүү дээ. Харин үлдсэн 10 минутад нийтэд нь буюу бүх хүмүүсийн дунд эрүүл, зөв хооллолтын тухай хичээлийг заадаг. Ингэхдээ бодит үр дүнд хүрсэн хүмүүс туршлагаасаа хуваалцаж, бусдадаа урам зориг өгөх жишээтэй.
-Ер нь зумбагаар хэдий хэр хугацаанд хичээллэж байж үр дүнд хүрэх вэ?
-Cарын хугацаанд 20 кг жин хассан хүн бий. Гэхдээ энэ бол нэлээд чанга дүрэм. Харин зөөлөн дүрмээр бол хүн өдөрт 300 грамм хасдаг гэж тооцож болно. Гэхдээ ер нь бол тухайн хүний өөрийн сахилга батаас л бүх зүйл шалтгаална. Зөвлөгөө зөвлөмж өгөөд байхад хөргөгчин дахь хүнс, идэж уух зүйлсээ өөрчлөхгүй л бол үр дүн хүлээх хэрэггүй. Мөн эрт унтахгүй бол бас үр дүн гарахгүй. Хүний амьдрал баялаг учраас хөдөө гадаа явах, баяр наадамд очих ч гэдэг юм уу юу ч тохиолдож болно. Гол нь ийм үед багшдаа хэлээд зөвлөгөө авах хэрэгтэй.
-Та бүхэн “Зумба фестиваль” зохион байгуулах гэж байгаа юм билээ. Энэхүү фестиваль нь сонирхогч хүмүүст нээлттэй юү?
-Бид олон улсын хэмжээний “Зумба фестиваль”-ийг есдүгээр сарын 6-нд 11:00-17:00 цагийн хооронд зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна. Фестивальд Япон улсаас олон улсын зумба бүжгийн дэглээч багш, мөн БНСУ-аас нэг багш, зургаан хамтрагч багштайгаа ирж оролцоно. Зумба гэж ямар дасгал бүжиг байдаг, түүний ач холбогдол гэх мэт цогц ойлголтыг өгч, олон нийтэд таниулах зорилгоор зохион байгуулж байгаа учир хүссэн хүн бүрд нээлттэй. Гэхдээ тодорхой хэмжээний такстай. Холбооны салбар болон гишүүдийн дунд мөн сонирхогчдыг татан оролцуулсан тэмцээн уралдааныг зохион байгуулахаар төлөвлөж байгаа. Зохиомол хөтөлбөрөөр хичээллэдэг зумбачид олон улсын том фестиваль дээр очоод хамтран ойлголцож хийж чаддаггүй. Харин олон улсын стандартын дагуу боловсруулсан хөтөлбөрөөр хичээллэсэн хүмүүс бол хаана ч, хэзээ ч хамтдаа нэгэн зэрэг бүжиглэж чаддаг.
-Ер нь бүх л төрлийн бүжиг, дасгал хөдөлгөөн өөр өөрийн давуу тал, ач холбогдолтой байдаг болов уу. Зумба бүжгийн тухайд та юу хэлэх вэ?
-Нэгдүгээрт, дасгал хөдөлгөөн хийж л байгаа учраас тодорхой хэмжээнд жингээ хасна. Хоёрдугаарт, хүний сэтгэлзүйг тайвшруулдаг. Өөрөөр хэлбэл, хөгжмийн аянд бүжиглэдэг учраас тухайн хүнийг зөөлөн сэтгэлзүйтэй болгодог. Гуравдугаарт, аз жаргалын гармон ялгаруулдаг. Дөрөвдүгээрт, өөрийнхөө хүсэл сонирхлыг олж, түүнийгээ амьдралынхаа хэв маяг болгож чаддаг. Жишээлбэл, та зумбагаар хичээллэж байгаад тэдгээр төрлөөс иог хийх эсвэл монгол бүжиг бүжиглэхэд илүү дуртай байвал түүн рүү нь бид чиглүүлж өгдөг. Гурван сарын хугацаанд зумбагаар хичээллэсэн хүн монгол бүжигт дурлан хичээллэдэг болох жишээтэй. Ер нь бол манай клуб зөвхөн жин хасахад төвлөрдөггүй. Харин өөрийгөө олж мэдэрч, эрүүл амьдралын хэв маягтай болгоход илүү анхаардаг.
-Ажил, амьдралаа зумбатай холбосон таны түүхийг хуваалцъя?
-Би 2015 онд элэгний вирустэй гэдэг онош сонссон. Энэ нь удамшсан байх магадлалтай. Яагаад гэвэл, миний эмээ, ээж болон нагац талын олон хүн элэгний өвчнөөр нас барсан. Тиймээс би хувь тавилантайгаа эвлэрч, ер нь бол бууж өгч байсан. Гэсэн ч эмч маань надад урам зориг, хүч өгч намайг урагш түлхсэн. Тиймээс би эмчилгээгээ хийлгэхийн хажуугаар эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралыг эрэлхийлж явсаар 2018 онд өөрийгөө олсон. Өөрөөр хэлбэл, тэр цагаас хойш зумбатай ажил, амьдралаа холбож Ингээд би тухайн үед 82 кг-аас 60 кг жинтэй болж чадсан. Түүнээс хойш энэ жингээ тогтмол барьж байгаа.
-Эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралд уриалдаг, томоохон төлөөллийн хувьд та манай уншигчдад товчхон зөвлөгөө өгөөч?
-Хамгийн түрүүнд амьдралын хэв маягаа л өөрчлөх хэрэгтэй. Гол нь та өглөө 05:00 цагт “зомби” шиг сэрж байна уу эсвэл үнэхээр аз жаргалтай сэрж байна уу гэдэг нь амьдралын хэв маяг. Таны өглөө хэдэн цагаас эхэлдэг вэ. Миний өглөө 22:00 цагт унтахаас эхэлдэг. Хэрэв, би 00:00 цагт унтвал өглөө “зомби” шиг сэрнэ. Харин 02:00 цагт унтвал би өөрийгөө унтаагүйд тооцдог. Дараагийн анхаарах зүйл бол мэдээж хооллолт. Эрүүл хооллолт гэхээр хүмүүс би энийг иднэ, тэрийг идэхгүй гээд таваг дээрх хоолоо ялгаж эхэлдэг. Бас хоолоо сойж, юу ч идэхгүй гэж ярьдаг. Энэ бол маш буруу. Харин ч эрүүл мэндэд илүү их эрсдэлтэй. Тиймээс хооллолтын хувийн зөвлөхтэй болох хэрэгтэй. Учир нь, “Тэр зумбагаар хичээллээд тураад гоё болчихсон байна, би бас явна” гээд л шийдээд явчихдаг. Гэтэл үнэндээ тэр хоёр хүний сэтгэлзүй, бие махбодь харилцан адилгүй, ялгаатай байдаг учраас тэр хэрээр хооллолт ч мөн өөр байна шүү дээ. Тиймээс бидэнтэй нэгдэн хувийн өмгөөлөгчтэй, хувийн хүүхэд асрагчтай болдог шиг таныг анхаарах хооллолтын зөвлөх дасгал хөдөлгөөн таны эрүүл мэндэд анхаарах дасгалжуулагчийг манайхаас сонгоорой,өөрийгөө олж, амьдралынхаа хэв маягийг өөрчлөхийг хүсэж бас уриалж байна.
С.Юмсүрэн
Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин №032/24659/ дэх дугаарын цахим сониныг ЭНД-ээс уншина уу.
