Тод мэдээ
Корпорацийн авлигын талаар судалгаа хийх шаардлага их байна
Эх сурвалж: promarket.org
Сүүлийн арван жилд корпорацийн авлигын хэргүүдийн дуулиан тасралтгүй гарч байна. Гэвч авлигын талаархи ихэнх судалгаанууд төрийн байгууллагын үйл ажиллагаанд чиглэсэн байдаг. Сүүлийн үед хийгдсэн нэгэн шинэ судалгаагаар корпорациудын авлигын талаархи судалгааг нэгтгэж, илүү их анхаарал хандуулах шаардлагатай байгаа чиглэлийг тодорхойлсон.
Корпорацийн авлига нь бизнест итгэх итгэлийг бууруулж, өрсөлдөөнт зах зээлийн хэвийн ажиллагаанд саад учруулж болзошгүй, шийдвэрлэгдээгүй асуудал болсоор байна. Сүүлийн хэдэн жилд Айрбас (Airbus), Голдман Сакс (Goldman Sachs), Мак Кинсий (McKinsey), Новартис (Novartis), Сийменс (Siemens), Ролс Ройс (Rolls Royce) зэрэг корпорацийн удирдлага авлигын хэрэгт холбоотой болохыг олж илрүүлсэн. Энэ бүгдээс дүгнэхэд сүүлийн үед корпорацийн авлигаас урьдчилан сэргийлэх тухайд ахиц бага гарсан боловч харин ийм хэргийг илрүүлэхэд ахиц дэвшил илүү сайн гарсан байна.
Ковид-19 цар тахлын үр дагавар болон түүнээс үүдсэн эдийн засгийн хямралтай холбоотойгоор авлигын хэргүүд цаашид илэрч, томоохон дуулиан дэгдэж болзошгүй гэж бид үзэж байна. Уоррен Буффет 2001 онд Беркшир Хэтэуэй корпорацийн хувьцаа эзэмшигчдэд зориулан илгээсэн захидалдаа дурдсанаар "Далайн түрлэг татрах үед л хэн нүцгэн сэлж байгааг олж мэдэж болно". Эдийн засаг сайн байх үед бизнесийн хүрээний зохисгүй үйлдлийг нуун дарагдуулах боломж их байдаг. Тухайлбал авлигач удирдлага өөрсдийн ёс зүйгүй үйлдлээ нуухад нь эдийн засгийн нөхцөл байдал тус болж байдаг. Харин эдийн засгийн уналт, эдийн засгийн удаашрал зэрэг нь уг зохисгүй үйлдлийг илрүүлэн гаргах боломжийг олгож байдаг. Жишээлбэл, 2008 оны санхүүгийн хямралын үр дүнд Мадофын хөрөнгө оруулалтын шуугианыг илрүүлэх боломж бүрдсэн байдаг. Үнэхээр ч сүүлийн 20 жилийн хугацаанд гарсан корпорацийн авлигын хамгийн том дуулианыг эдийн засгийн уналтын дараа бүгд мэдсэн байдаг. Үүний нэг жишээ нь Энрон (Enron), Волдком (WorldCom) корпорациудын хэрэг юм.
Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр гарсан мэдээлэл төдийгүй судалгаа шинжилгээний ажилд ч төрийн байгууллагын үйл ажиллагааны авлигыг илүү их анхаарсан байдаг. Европын Комиссын 2017 оны тайланд “ЕХ-ны бизнес эрхлэгчдийн 37 хувьд авлигын улмаас бэрхшээл тулгарсан” гэж дурдсан.
Дэлхийн банкны мэдэгдсэнээр "аливаа бизнесийн үйл ажиллагааг авлигын түвшин багатай улсаас авлигын түвшин дунд эсвэл авлига өндөртэй улсруу шилжүүлэхэд авлигын үр нөлөө нь 20 хувийн татвар ногдуулж байгаатай дүйцэхүйц болох нь тогтоогджээ." Гэхдээ түгээмэл ажиглагддаг нэг асуудал бол ёс зүй муутай корпораци авлигыг хүлээн зөвшөөрөхөд бэлэн байдаг явдал юм. Европын Комиссоос 2014 онд бизнес эрхлэгчдийн дунд явуулсан судалгаагаар 60 хувь нь хээл хахууль өгөх болон танилын харилцааг ашиглавал төрийн зарим үйлчилгээг авахад илүү хялбар болдог гэж хариулжээ. Тиймээс бодит байдал дээр авлига нь ихэнхдээ төсөөлж байгаагаас ч илүү төвөгтэй байдаг.
Энэхүү судалгаагаар бизнес дэх авлигын талаар одоогоор хийгдсэн судалгааны ажлуудыг нэгтгэн дүгнэж, корпорацийн авлигыг тусдаа нэг төрлийн авлига гэж хүлээн зөвшөөрч, цаашид судлах хэрэгтэй гэж үзсэн. Иймээс корпорацийн авлигыг “корпорацийн төлөөлөл болсон эсвэл корпорацийн үр өгөөжийг хүртэгч албан тушаалтан өөрийн эрх мэдлийг зохисгүй байдлаар ашиглах явдал юм” гэж тодорхойлж, авч үзсэн.
Холбогдох судалгааны ажилд үндэслэн корпорацийн авлигын дөрвөн үндсэн хандлагыг тодорхойлсон. Үүнд: 1) авлигыг үүссэн нөхцөл байдлын хувьд хамгийн зохистой шийдэл гэж үзэх хандлага; 2) авлигыг тогтсон практик гэж үзэх хандлага; 3) авлигыг соёлын хэм хэмжээ гэж үзэх хандлага; 4) авлигыг ёс зүйн алдаатай үйлдэл гэж үзэх хандлага.
Бизнесийн сургуулийн судлаачид корпорацийн талаар гүн гүнзгий мэдлэгээ ашиглан корпорацийн авлигын талаарх ойлголтыг боловсруулбал зохицуулах байгууллагууд, корпорацийн удирдлагууд болон корпорацийн авлигын асуудлыг шийдвэрлэхийг зорьж буй бусад хүмүүст ач холбогдолтой байх болно гэж энэхүү судалгаанд дүгнэсэн. Тиймээс корпорацийн авлигын талаар ойлголтыг бий болгохын тулд дээрх сэдвийг судлах нь нэн чухал юм.
Авлигын талаарх сүүлийн үеийн судалгаануудын үр дүнд авлигын шалтгаан, түүнээс урьдчилан сэргийлэх асуудалд чиглэгдсэн байдаг. Үүний зэрэгцээ одоо хийгдэж буй судалгаанууд засгийн газрын авлигын асуудалд төвлөрч байна. Төрийн байгууллага дахь авлигын судалгааны ихэнх нь авлигад өртөж байгаа үйл ажиллагааг илүү хялбаршуулах, төрийн албан тушаалтанд зохисгүй урамшуулал олгох, эсвэл төр, хувийн хэвшлийн хоорондох хил хязгаарыг ямар нэгэн байдлаар ашиг олох зорилгоор ашиглах асуудалд чиглэгддэг. Харин эдгээр төрлийн авлигыг судлахдаа корпорацийн удирдлагын оролцох оролцоонд анхаарал хандуулдаггүй.
Цаашилбал, авлигын томоохон тохиолдлууд том, жижиг аль аль нь пүүсүүдийн дотор болон тэдгээрийн хооронд гардаг. Тиймээс корпорацууд дахь авлигын асуудалд анхаарлаа хандуулах нь засгийн газрын авлигатай тэмцэх ажлыг нөхөх, авлигыг ерөнхийд нь ойлгох чухал хэтийн төлөв юм. Тиймээс аж ахуйн нэгжийн авлигын асуудалд анхаарлаа төвлөрүүлэх нь онцгой чухал бөгөөд засгийн газар болон корпорацийн авлига хоёулаа эрх мэдэл, албан тушаал бүхий хүмүүсийг эрх мэдлээ хэтрүүлэн ашигласан хэрэгт татан оролцуулдаг тул хүчирхийлэл үйлдэгдэж буй нөхцөл байдал үндсэндээ өөр өөр байдаг.
Корпорацийн авлигын хэргүүд дийлэнхдээ том, жижиг корпорациудын дотоодод эсвэл тэдгээрийн хооронд гарсан байдаг. Тиймээс корпорацийн авлигын асуудалд анхаарлаа хандуулахын тулд авлигын тухай ерөнхий ойлголтыг тодорхойлж, тэр дундаа төрийн байгууллага дахь авлигатай тэмцэх ажлыг ойлгож мэдэх хэрэгтэй. Корпорацийн болон төрийн байгууллагын аль алиных нь хувьд авлига нь албан тушаалтан эрх мэдлээ урвуулан ашиглаж байгаа явдал юм.
Төрийн үйл ажиллагаа нь байгууллагын соёл, цалин урамшууллын систем, засаглал, логикийн хувьд корпорациас ялгаатай байдаг тул авлигын боломж, авлигад автсан шийдвэр гаргах байдал, авлигын практик зэрэг нь эрс ялгаатай байдаг. Корпораци өрсөлдөөний дарамттай тулгардаг бөгөөд энэ нь удирдах албан тушаалтнууд авлига авахад нөлөөлж болзошгүй юм. Хүчтэй өрсөлдөөний улмаас корпораци өрсөлдөгчдөө ялах зорилгоор авлигыг дэмждэг.
Эцэст нь дүгнэхэд корпорацийн авлига нь бизнесийн байгууллагууд, тэдгээрийн хөрөнгө оруулагчид, төр засагт туйлын сөрөг нөлөөтэй байдаг тул энэ нь нийгэмд шууд нөлөө үзүүлж болох томоохон асуудал юм. Корпорацийн авлигыг төрийн байгууллага дахь авлигатай адилхан авч үзэх ёстой боловч корпорацийн онцлогоос шалтгаалан ихээхэн ялгаатай байж болох бөгөөд улмаар үүнд засгийн газрын авлигатай тэмцэх арга замыг ашиглахад тохиромжгүй байж болзошгүйг анхаарах хэрэгтэй.
Тод мэдээ
“Хүнсний хувьсгал”-ын хүрээнд 2023 онд мал төхөөрөх, мах боловсруулах 4 үйлдвэр ашиглалтад оржээ
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд “Траст трейд” ХХК, “Ажигана” ХХК-д ажиллалаа.
“Траст трейд” ХХК 2000 онд мах, махан бүтээгдэхүүн, хиам үйлдвэрлэл, гадаад, дотоод худалдааны чиглэлээр бага оврын тоног төхөөрөмж, түрээсийн байранд, зургаан ажилтантай үйл ажиллагаагаа эхэлсэн түүхтэй.
Үүнээс хойш өөрийн гэсэн үйлдвэр, гахайн аж ахуй, мах ангилах, боловсруулах үйлдвэр зэргийг ашиглалтад оруулж, одоогоор 70 гаруй төрлийн бүтээгдэхүүнээ дотоодын зах зээлд нийлүүлдэг. Мөн эхний ээлжинд гадаадын таван улсад бүтээгдэхүүнээ экспортлохоор бэлтгэж байна.
Хамгийн сүүлд буюу 2023 онд ХАЛАЛ аргаар хоногт 500 бод, 1000 бог төхөөрөх хүчин чадалтай, 5000 тн зоорь бүхий мал төхөөрөх үйлдвэрээ ашиглалтад оруулжээ.
Ерөнхийлөгчийн санаачлан хэрэгжүүлж буй “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд хүнс, газар тариалангийн техник, тоног төхөөрөмж, тусгай тээврийн хэрэгслийн хүчин чадлаа нэмэгдүүлэхээр зээл авсан байна.
Үүний дүнд энэ онд борлуулалт 26 хувиар өсөж, ажлын байраа нэмэх боломж бүрдсэн. Цаашид борлуулалтын орлого болон ашгийн хэмжээ жил бүр өсөж, энэ хэрээр улсын төсөвт төлөх татвар, Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хэмжээ нэмэгдэхээр байгааг компанийн гүйцэтгэх захирал Р.Сансармаа танилцууллаа.
Үйл ажиллагаагаа өргөтгөн “Траст групп” ХХК болсон тус компани ирэх жил мах, махан бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлээр тэргүүлэгч байгууллага болж, 2030 он гэхэд бүтээмж, инновацаар олон улсын байгууллагуудын жишигт хүрэх зорилт тавьжээ.
“Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд 2023 онд гэхэд л 934 тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг 1,957 аж ахуйн нэгж, иргэнд олгож, хүүгийн зөрүүг улсын төсвөөс төлсөн. Мөн хүнс, хөдөө аж ахуйн 19 төрлийн үйлдвэрлэлд шаардлагатай 428 төрлийн тоног төхөөрөмжийг импортын гаалийн албан татвараас чөлөөлж, хөнгөлж байна. Энэ дэмжлэг цаашид үргэлжилнэ гэдгийг Сангийн дэд сайд С.Мөнгөнчимэг хэллээ.
Үүний үр дүнд 2023 онд олон улсын шаардлагад нийцсэн мал төхөөрөх, мах боловсруулах дөрвөн үйлдвэр ашиглалтад орсон байна. Мөн онд махны экспортоос 277 сая ам.долларын орлого олсон бол хүнсний бүтээгдэхүүний импорт 12 хувиар буурсан дүн гарсан. Энэ нь нэг тэрбум гаруй ам.доллароор гадаадаас хүнсний бүтээгдэхүүн худалдаж авдаг манай улс 2023 онд 120 сая орчим ам.долларыг эх орондоо үлдээсэн гэсэн үг юм.
“ХҮНСНИЙ ХУВЬСГАЛ”-ЫН ХҮРЭЭНД ТАХИАНЫ МАХНЫ ХЭРЭГЦЭЭГ ДОТООДООС БҮРЭН ХАНГАНА
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх мөн өдөр “Ажигана” ХХК-д ажиллалаа. Компанийн удирдлагууд “Оргио” тахианы үйлдвэр, эх сүргийн байр, өндөг дарж дэгдээхэй болгох инкубатор болон тахиа өсгөх бройлер цехээ танилцуулав.
Манай улс жилд 22 мянга гаруй тн тахианы махыг гадаадаас 50-60 сая ам доллароор авдаг бөгөөд хэрэглээ жил бүр 20 хувиар өсдөг статистик үзүүлэлт бий.
“Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд аж ахуйн нэгжүүдэд бүх төрлийн дэмжлэг үзүүлснээр ирэх таван жилд тахианы махны хэрэглээг дотоодоос бүрэн хангана гэдгийг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн Төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Жамбалцэрэн хэллээ.
“Ажигана” компани жилд 1,000 гаруй тн буюу дотоодын тахианы махны хэрэглээний таван хувийг үйлдвэрлэж байна. “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд шувууны аж ахуйн болон тэжээлийн үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийг НӨАТ-аас чөлөөлж, урт хугацаатай, бага хүүтэй зээл олгон, бодлогын бусад дэмжлэг үзүүлж байгаа.
“Анжигана” ХХК-ийн хувьд авсан зээлээрээ шинэ инкубатор суурилуулж /импортын татвараас чөлөөлөгдсөн/, тэжээлийн үйлдвэрээ өргөтгөн, хүчин чадлаа нэмжээ. Цаашид төхөөрөх цехээ автоматжуулж, автомат удирдлага, хяналтын систем нэвтрүүлэх, эх сүргийн хүчин чадлыг 50 хувь нэмэгдүүлэх, хоршоологчид болон тахианы аж ахуйн нэгжүүдтэй хамтрах, тахианы махны хэрэглээний 20 хувийг бүрдүүлэх зорилт тавиад байна.
Тус компани өнгөрсөн жилүүдэд улсын төсөвт 10 тэрбум төгрөгийн татвар төлжээ.
Тод мэдээ
ГЕГ: Он гарснаас хойш нийт 3426.2 сая ам.долларын бараа, түүхий эд импортолжээ
Импортоор нийт 3426.2 сая ам.долларын бараа, түүхий эд оруулсан нь 2023 оны мөн үеэс 765.9 сая ам.доллараар буюу 28.8 хувиар өссөн байна.
Импортоор нийлүүлэгдсэн барааны 96.5 хувийг валютын төлбөртэй худалдаа, 0.8 хувийг гадаадын зээлийн хөрөнгөөр нийлүүлсэн бараа, 1.1 хувийг гадаадын тусламжийн бараа, 1.3 хувийг гадаадын хөрөнгө оруулалтаар нийлүүлсэн бараа, 0.3 хувийг төлбөрт зориулсан бараа эзэлж байна.
Импортоор нийлүүлэгдсэн барааны нийт дүнд машин механик тоног төхөөрөмж ба эд анги, цахилгаан хэрэгсэл, тэдгээрийн сэлбэг 690.5 сая ам.доллар буюу 20.2 хувь, эрдэс бүтээгдэхүүн 833.9 сая ам.доллар буюу 24.3 хувь (үүний дотор нефтийн бүтээгдэхүүн 738.2 сая ам.доллар буюу 88.5 хувь), мал амьтан, ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн, хүнсний зүйл 342.9 сая ам.доллар буюу 49.8 хувь, авто агаарын тээврийн хэрэгсэл тэдгээрийн эд анги 747.5 сая ам.доллар буюу 21.8 хувь, үндсэн төмөрлөг болон түүгээр хийсэн бүтээгдэхүүн 262.5 сая ам.доллар буюу 7.7 хувь, химийн болон түүнтэй холбоотой үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн 176.2 сая ам. доллар буюу 5.1 хувийг тус тус эзэлж, эдгээр бүтээгдэхүүнд нийт дүнгийн 86.2 хувь ногдож байна.
Манай улс дэлхийн 137 орноос гарал үүсэлтэй бараа импортлосноос БНХАУ-д 38.2 хувь; ОХУ-д 27.0 хувь; Япон-д 10.7 хувь; БНСУ-д 4.0 хувь; АНУ-д 3.7 хувь тус тус ногдож байгаа нь нийт импортын дүнгийн 83.5 хувийг эзэлж байна гэж Гаалийн Ерөнхий газраас мэдээллээ.
Тод мэдээ
Богд уулын арын авто замыг хааж, хэсэгчилсэн засвар, шинэчлэлтийн ажлыг хийж гүйцэтгэнэ
Богд уулын арын авто замыг хааж хэсэгчилсэн засвар, шинэчлэлтийн ажлыг хийж гүйцэтгэнэ. Хан-Уул дүүрэг, 11 дүгээр хороо, /ХААИС-ийн уулзвараас зүүн тийш Буган халиун рестораны уулзвар хүртэлх/ авто зам хэсэгчилсэн засвар, шинэчлэлтийн ажлын
I хэсэг /ХААИС-ийн уулзвараас Зайсан толгойн зүүн хэсгийн авто зам хүртэлх/
2024 оны 05 сарын 09-ний өдрийн 22:00 цагаас
2024 оны 05 сарын 12-ны өдрийн 06:00 цагийн хооронд хааж авто замын засвар, шинэчлэлтийн ажлыг хийж гүйцэтгэнэ.
II хэсэг /ХААИС-ийн уулзвар/
2024 оны 05 сарын 11-ний өдрийн 08:00 цагаас
2024 оны 05 сарын 11-ний өдрийн 16:00 цагийн хооронд хааж авто замын засвар, шинэчлэлтийн ажлыг хийж гүйцэтгэнэ.
III хэсэг /Зайсан толгойн зүүн хэсгийн авто замаас Буган халиун ресторан хүртэлх/
2024 оны 05 сарын 12-ны өдрийн 06:00 цагаас
2024 оны 05 сарын 13-ны өдрийн 06:00 цагийн хооронд хааж авто замын засвар, шинэчлэлтийн ажлыг хийж гүйцэтгэнэ.
Тус ажлын хүрээнд: Ул хөрс солих шүүрүүлэх давхарга үүсгэх, хучилтын бүтээцийн хөлдөлтөөс хамгаалах үе, буталсан чулуун суурь,хашлага өндөрлөж зорчих хэсгийн түвшинд тааруулах, зорчих хэсгийн гадаргуугийн усыг шингээх худаг суурилуулах, Тэгшилгээний үе болон асфальтбетон хучилтын ажил хийж гүйцэтгэнэ.
Мөн хэвтээ тэмдэглэгээ болон босоо тэмдэг суурилуулах ажлууд хийгдэнэ.
Иймд иргэд, жолооч та бүхэн бусад замыг сонгон хөдөлгөөнд оролцохыг Нийслэлийн Замын хөгжлийн газраас зөвлөж байна.
-
Тод мэдээ2023/09/14
Улаанбаатар хотын багц хуулийг боловсруулж байна
-
Тод мэдээ2024/03/21
ЗГ: Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийн төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлнэ
-
Тод мэдээ2021/06/05
Д.Сумъяабазар: Бүтээн байгуулалтын ажилд мэдлэг, туршлагатай боловсон хүчин хэрэ...
-
Тод зураг2020/01/03
Орон сууцны гадна дөрвөн автомашин шатжээ
Сэтгэгдэл