Тод индэр
Ү.Оюун-Эрдэнэ: Эцэг, эхчүүд хүүхдээ дагуулан замын хөдөлгөөнд оролцох үедээ тэдэнд буруу үлгэр дуурайлал үзүүлж байна
Тээврийн цагдаагийн албаны Мөрдөн шалгах хэлтсийн ахлах мөрдөгч, цагдаагийн хошууч Ү.Оюун-Эрдэнэтэй зам тээврийн осол, нөхцөл байдлын талаар ярилцлаа.
-Замын хөдөлгөөний осол, нөхцөл байдал ямар байгаа талаар ярилцлагаа эхэлье.
-Улсын хэмжээнд 2022 он гарсаар эхний 4 сарын байдлаар нийт зам тээврийн осол, гэмт хэргийн шинжтэй 8258 дуудлага мэдээлэл бүртгэгдсэнээс нийслэлд 7206, орон нутагт 1652 дуудлага мэдээлэл бүртгэгдсэн байна.
Одоогоор зөвхөн зам тээврийн ослын улмаас 112 хүн нас барсан харамсалтай тоон мэдээлэл байгаа. Үүнээс хүүхэд өртөж нас барсан гэмт хэрэг 18 бүртгэгдсэн.
Дээрх зам тээврийн ослыг газар нутгаар нь авч үзвэл нийслэлд 24, орон нутагт 88 хүн байна. Харин нийслэлд 2 хүүхэд, орон нутагт 16 хүүхэд амь насаа алдсан. Явган зорчигч хэлбэрээр замын хөдөлгөөнд оролцохдоо 24 хүн амь насаа алдсан бол зорчигч хэлбэрээр 43, тухайн тээврийн хэрэгслийг жолоодож явахдаа зам тээврийн осолд өртсөний улмаас амь насаа алдсан 45 тохиолдол бүртгэгдсэн байна.
-Зам тээврийн ослын түгээмэл шалтгаан юу байна вэ?
-Ослын дийлэнх шалтгаан нь хүний буруутай үйл ажиллагаанаас болдог. Замын хөдөлгөөнд оролцогчдын дийлэнх нь ерөнхий болон аюулгүй байдлын дүрмүүдийг мэддэг. Хэдий тийм ч анхаарал болгоомжгүй байдал, үл тоох хандлага нь осол үүсэх гол шалтгаан болдог.
Улсын хэмжээнд бүртгэгдэж буй зам тээврийн ослуудын нийтлэг гарч байгаа зөрчлүүд нь согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох, жолоодох эрхийн үнэмлэхгүй тээврийн хэрэгсэл жолоодох, орон нутгийн замд Замын хөдөлгөөний дүрэмд тогтоосон хурд хэтрүүлэх, тээврийн хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдлыг хангахгүй хөдөлгөөнд оролцсон үедээ осолд өртсөн тохиолдлууд дийлэнх хувийг эзэлж байна.
Харин Улаанбаатар хотод гэрэл, дохио зөрчих, замын барилга байгууламж мөргөх, хурд хэтрүүлснээс зам тээврийн осол гарч байна.
-Хүүхдэд зориулсан замын хөдөлгөөний дүрмийн талаар цагдаагийн байгууллагаас сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүд болон ерөнхий боловсролын сургуулиудын сурагчдад үе шаттайгаар сургалт орж байгаа. Энэ нь үр дүнгээ хэрхэн өгч байгаа вэ?
-Тээврийн цагдаагийн албанаас “Зөвийг хэвшүүлье” уриатайгаар Зам тээврийн осол, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр нөлөөллийн арга хэмжээг сар бүр зохион байгуулж байгаа. Энэ оны 1, 2 дугаар сард “Гэрлээр анхааруулъя”, 3 дугаар сард “Гар утас”, 4 дүгээр сард “Хамгаалалтын малгай”, 5 дугаар сард “Сургууль орчмын бүс” зэрэг арга хэмжээг зохион байгуулж, зам тээврийн осол, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэн ажиллаж байна. Энэ ажлын хүрээнд тодорхой үр дүнд хүрч зам тээврийн осол, хэрэг буурч байгаа.
Цаашид ч гэсэн бид цаг үеийн нөхцөл байдалд тохирсон нэгдсэн арга хэмжээг үе шаттайгаар зохион байгуулж ажиллахаар төлөвлөөд байна.
-Эцэг эх, асран хамгаалагчид бага насны хүүхэдтэй замын хөдөлгөөнд оролцохдоо гарцаар гарахгүй, гэрэл дохио зөрчих, тээврийн хэрэгсэлд зориулалтын суудалд суулгахгүй авч явах гэх мэт зөрчил их гаргадаг. Тэгвэл эцэг эхчүүд тээврийн хэрэгсэлд бага насны хүүхдийг авч явахдаа хэрхэн аюулгүй байдлыг нь хангах ёстой вэ?
-Цагдаагийн байгууллагаас соён гэгээрүүлэх сургалт, мэдээллийн ажлыг үе шаттай хүргэж байгаа. Эцэг, эхчүүд хүүхдээ дагуулан замын хөдөлгөөнд оролцох үедээ тэдэнд буруу үлгэр дуурайлал үзүүлэхгүй, гэрэл дохио зөрчихгүй, гарцгүй газраар гүйх, зохицуулагчийн дохио зөрчихгүй байх зэргээр замын хөдөлгөөний дүрмээ баримтлан хөдөлгөөнд оролцохыг уриалж байна.
Мөн хүүхдийг тээврийн хэрэгсэлд авч явахдаа аюулгүй байдлыг ханган, урд суудалд өвөр дээрээ авч суухгүй байх, арын суудалд зориулалтын суудалд тээвэрлэх, хүүхдийн өндөр 140 см-ээс дээш бол суудлын бүсийг зүүлгэн хүүхдийн аюулгүй байдлыг хангах, тээврийн хэрэгслийн жолооч та бүхэн “Явган хүний гарцын өмнө тээврийн хэрэгсэл зогссон буюу хурдаа хасаж байвал зэрэгцээ эгнээнд араас нь ирсэн жолооч мөн хурдаа хасах буюу зогсож, Замын хөдөлгөөний дүрмийн 16.1, 16.2-т заасныг баримталж хөдөлгөөнөө үргэлжлүүлнэ” гэсэн заалтыг баримталж хөдөлгөөндөө соёлтой оролцохыг зөвлөж байна.
Урин дулааны цаг ирж байгаатай холбогдуулан иргэд унадаг дугуй, мотоцикл, цахилгаан скүүтэрээр замын хөдөлгөөнд оролцож байна. Эдгээр тээврийн хэрэгсэлтэй холбоотой зам тээврийн осол хэр бүртгэгдэж байна вэ. Хэдээс дээш насны иргэд эдгээр тээврийн хэрэгслийг унаж замын хөдөлгөөнд оролцох боломжтой вэ?
-Монгол улсын Замын хөдөлгөөний дүрэмд мопедийг 16-аас дээш насанд хүрсэн хүн хамгаалах хэрэгслийг бүрэн хэрэглэн замын хөдөлгөөнд оролцоно. Харин унадаг дугуйг 14-өөс дээш насны хүн явган хүний болон унадаг дугуйн замаар зорчих хэсгийн баруун гар талын эгнээгээр зорчино. Бага насны хүүхдүүд зөвхөн тоглоомын талбай, зориулалтын талбай дээр зорчино гэж заасан байдаг.
Орон нутагт иргэд мотоциклыг өдөр тутмын амьдралдаа өргөнөөр ашиглах болсон. Мөн жолооны сургалтад хамрагдаагүй, замын хөдөлгөөний дүрэм судлаагүй, тээврийн хэрэгсэл жолоодох насанд хүрээгүй хүн мотоцикл жолоодож хөдөлгөөнд оролцдог, хамгаалалтын малгай хэрэглэдэггүй, бүрэн бус тээврийн хэрэгсэлтэй хурд хэтрүүлдэг, согтуурсан үедээ хөдөлгөөнд оролцдог зэрэг шалтгааны улмаас зам тээврийн осолд өртөж амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирч байна.
Иймд эцэг, эхчүүд 14-өөс доош насны хүүхдийг унадаг дугуйтай замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй байх, хүүхдэдээ тавих хараа хяналтаа сайжруулах, мотоцикл, мопед, унадаг дугуйтай замын хөдөлгөөнд оролцож байгаа иргэд аюулгүй байдлаа сайтар хангаж хамгаалалтын малгай өмсөж хэвших, жолооч нарт харагдахуйц тод өнгийн хувцас өмсөх, техникийн бүрэн бүтэн байдлыг ханган замын хөдөлгөөнд оролцоорой.
-Орон сууц болон гэр хорооллын дундах замаар иргэд хэрхэн аюулгүй байдлаа хангаж зорчих талаар зөвлөгөө өгнө үү?
Монгол улсын замын хөдөлгөөний дүрэмд хорооллын доторх хөдөлгөөнд явган зорчигч давуу эрхтэй гэж заасан боловч энэ нь тухайн нөхцөлд жолооч, зорчигч бие биеэ харж байгаа тохиолдолд явган зорчигч давуу эрхтэй байна.
Үл хөдлөх саад, орон байр, тээврийн хэрэгслийн цаанаас гэнэт гүйх, ойртон ирж байгаа тээврийн хэрэгслийг харалгүй зорчих хэсэг рүү гарч зам тээврийн осолд өртвөл явган зорчигчийн давуу эрх хязгаарлагддаг.
Өнөөдрийн нөхцөлд орон сууцны гадна автомашины зогсоол хүрэлцээгүйгээс явган хүний зам дээр машинаа байрлуулдаг. Үүний улмаас тухайн тээврийн хэрэгслийн цаанаас хүүхэд харагдахгүй гарч ирснээр зам тээврийн осолд өртөж улмаар амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирох харамсалтай хэрэг гарч байна.
Мөн иргэд малгайтай цамц, куртка өмсөх нь үзэгдэх орчныг хязгаарлаг, гар утас, чихэвчний хөгжим хэрэглэж байх үедээ замын хөдөлгөөнд оролцсоноор тухайн орчныхоо эрсдэлийг тооцоолж чадахгүйгээс шалтгаалж осолд өртөх нөхцөл байдал үүсдэг.
Зөвхөн хорооллын дундах замд гэлтгүй замын хөдөлгөөнд оролцож буй жолооч, зорчигч та бүхэн архи, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн л бол тээврийн хэрэгсэл жолоодохгүй байх, орон нутгийн замд хөдөлгөөнд оролцох үедээ автомашины бүрэн бүтэн байдал, шатахуун, шатах, тослох материал, цаг агаар, зам орчныхоо нөхцөл байдалд хурдаа зөв тохируулж хөдөлгөөнд оролцохыг анхааруулж байна.
-Ярилцсанд баярлалаа.
Тод индэр
Б.Сүхбаатар: “Модны памперс” нэг модны усалгааг 40–60 хувиар бууруулна
~2000 ширхэг модны усалгаанд жилд 700–800 тонн ус зарцуулна гэвэл “Модны памперс”-аар 300–400 тонноор бууруулах боломжтой~
Сүүлийн жилүүдэд манай улс уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах, цөлжилтийг бууруулах зорилгоор ногоон байгууламжаа нэмэх, мод тарих ажлыг эрчимтэй өрнүүлж буй. Хуурай хөрс, салхи, усны хомсдол зэрэг байгалийн нөхцөл нь шинээр ургаж буй мод, бутанд хамгийн том сорилт болдог. Тэр тусмаа монгол орны энэхүү хуурай, эрс тэс уур амьсгалд модыг тарихаас илүү, ургуулахын тулд ихээхэн сорилтыг давах шаардлагатай нүүр тулсаар байна. Тэгвэл энэхүү асуудлыг шийдвэрлэх нэгэн гайхалтай технологийг монголд албан ёсоор нэвтрүүлээд байгаа аж. Энэ талаар “Green Iris” компанийн захирал Б.Сүхбаатартай бид ярилцлаа.
-Монгол орны хуурай, сэрүүн уур амьсгалд мод ургуулах нь амаргүй. Танай компани энэ асуудлыг шийдвэрлэх шинэ технологи нэвтрүүлж байгаа гэж сонслоо?
-Тийм ээ, монгол орны газар нутгийн 77 хувь нь их бага хэмжээгээр цөлжилтөд өртсөн гэсэн судалгаа бий. Жилийн дундаж хур тунадас 250–300 мм, салхи ихтэй, хөрсний элэгдэлд өртөмтгий учраас мод тарихад хэцүү бүс нутагт тооцогддог.
Харин бид ийм нөхцөлд мод ургуулах шинэ арга технологийг эрэлхийлж, бусад орны туршлагаас судалсны үр дүнд “TreePampers”-ийг монголд анх удаа албан ёсны эрхтэйгээр нэвтрүүлж байна.
Шинээр суулгаж буй мод, бут сөөгийн үндэс орчимд үүнийг ашигладаг бөгөөд энэ технологи модны суулгацдаа удаан хугацаанд чийг өгч, шаардлагатай шим тэжээлээр хангадаг.
Ийм технологийг нэвтрүүлснээр монголын говь болон цөлөрхөг бүс нутаг зэрэг мод ургах нөхцөлгүй газруудад хүртэл амжилттай ургуулах боломжтой болж байна.
–Монголтой ижил хуурай, цөлөрхөг уур амьсгалтай орнуудад энэ технологийг туршиж үзсэн байх?
-Хятад, Энэтхэг, Төвөд зэрэг уур амьсгалын эрс тэс нөхцөлтэй бүсэд туршиж, үр дүн нь 90 хувьтай гарсан байдаг. Тухайлбал, “Дэлхийн гурав дахь туйл” хэмээгддэг хүчилтөрөгч бага, далайн түвшнээс дээш 5013 метрийн өндөрт байрлах Төвөдийн өндөрлөгт TreePampers-ийг ашиглан амжилттай мод ургуулсан жишээ бий.
Төвөдийн хөрс шим тэжээл багатай, хатуулаг чанар их байдгаас хэр барагтай мод, ургамал ургах нь бага. Харин TreePampers-ийн ус хадгалах, аажмаар ялгаруулах технологи модны үндсийг ургахад дэмжлэг үзүүлж, хөрсний чийгийг 100 хоногийн дараа ч 50-аас дээш хувьтай хадгалсан байсан.
-Тэгвэл Монголын нөхцөлд туршиж, амжилттай болсон жишээ бий юу?
Бид нэг жилийн турш Улаанбаатар, Увс, Өмнөговь, ялангуяа говийн шаварлаг хөрстэй бүсэд TreePampers®-ийг ашиглан туршилт судалгаа хийсэн. Үр дүнд нь энэ технологиор ургуулсан модны амьдрах чадвар 85–90 хувьтай байсан бол энгийн аргаар тарьсан модны амьд үлдэх хувь 40–50 хувь байсан нь батлагдсан.
Хамгийн сонирхолтой нь, говийн элсэрхэг хөрсөнд суулгасан модыг 100 хоногийн дараа дахин үзэхэд хөрс чийгтэй хэвээр байсан бол хар шороон хөрсөнд бичил биетний идэвхжил дөрөв дахин өссөн нь сайн үр дүнг харуулсан.
Манай улс газар зүйн болон уур амьсгалын хувьд өндөрлөг, хуурай, салхи ихтэй тул Төвөдтэй олон талаараа төстэй бөгөөд энэ технологи манай орны нөхцөлд тохирох нь олон жишээгээр батлагдаж байна.
– Усны хомсдол бол монголд мод ургуулахад тулгардаг гол бэрхшээлүүдийн нэг. Энэ асуудлыг шийдэхэд TreePampers ямар үр нөлөө үзүүлж байна вэ?
-Манай оронд модыг услахад ашигладаг усны ихэнх нь гүний эх үүсвэрээс гардаг. Гэвч гүний усны сэргээгдэх хугацаа урт байдгаас гадна, шинээр худаг гаргах нь өндөр өртөгтэй байдаг. Түүнчлэн ус бол хязгаартай нөөцтэй байгалийн баялаг. Ийм нөхцөлд бидэнд усны менежментийн ухаалаг шийдэл зайлшгүй хэрэгтэй.
TreePampers-ыг ашигласнаар нэг модны усалгаанд зарцуулах усны хэмжээг дунджаар 40–60 хувиар бууруулах боломжтой. Жишээ нь, нэг га талбайд 2000 мод суулгалаа гэж бодоход усалгаанд жилд ойролцоогоор 700–800 тонн ус зарцуулна. Тэгвэл манай технологийг ашигласнаар энэ хэмжээ 300–400 тонн хүртэл буурах боломжтой.
Өөрөөр TreePampers-ийг усыг үр ашигтайгаар ашиглах систем гэхэд болно. Учир нь хөрсөнд шингэж алга болохгүй, ууршихгүй, харин шаардлагатай үед модыг чийгээр хангаж, давхар бордоо болох юм. Тэгэхээр сүүлийн жилүүдэд нүүрлээд буй ган гачигтэй үед ч модыг ургуулах боломжтой гэсэн үг.
-Модыг их усаар услах тусам сайн гэх ойлголт олон нийтийн дунд бий шүү дээ. Энэ яг зөв усалгаа болж чадах уу?
-Модыг суулгасны дараах эхний усалгаа нь үндэс орчмын хөрсийг чийгтэй болгож, агаарыг шахах зорилготой байдаг. Энэ үед нэг модонд 20–30 орчим литр ус (модны хэмжээ, хөрсний төрөл, улирлаас шалтгаална) өгөхөд хангалттай байдаг. Мэдээж хэт их усалж хөрс шавхайтвал, агааргүй орчин үүсэж үндэс “амьсгалж” чадахгүй, ялзрах аюултай. Иймээс модыг амжилттай ургуулъя гэвэл чийгийг тогтвортой байлгах нь хамгийн оновчтой. Үүнд л TreePampers шиг ухаалаг чийг хадгалах технологи туслах юм.
Өөрөөр хэлбэл, энэ технологи модыг их усаар биш, зөв цагт, зөв хэмжээгээр услахад тусална.
Жишээ нь: Хүн нэг дор 20 литр ус уугаад 30 хоног дахин ус уухгүйгээр амьдрах боломжгүй. Харин тэр 20 литр усаа саванд хадгалж, хэрэгтэй үедээ бага багаар уувал 30 хоногийг давж бүрэн чадна.
TreePampers® яг үүнтэй адил зарчмаар ажилладаг. Энэ нь модны үндсэнд усыг хадгалж, чийг хэрэгтэй үед тохирох хэмжээгээр аажмаар нийлүүлдэг. Харин бусад үед гадагш чийгээ алдалгүй хамгаалдаг тул усны хангамжийг урт хугацаанд тогтвортой байлгадаг.
-TreePampers ямар бүтэцтэй вэ?
-Энэ бол 100 хувь органик гаралтай, байгальд бүрэн задрах бүтэцтэй технологи. Үндсэн найрлагадаа ургамлын гаралтай целлюлоз, байгалийн давирхай, био бордоо, бичил биетийн өсгөвөр зэргийг багтаасан байдаг. Энэ утгаараа химийн хорт бодис агуулаагүй, хөрсний бүтцэд сөрөг нөлөөгүй гэсэн үг юм.
Гадна давхарга нь ус хурдан нэвчин орж буцаж урсахгүйгээр цөмдөө хадгалж, үндэс ургах нөхцөлийг дэмжиж, суурилуулалтын явцад хэлбэр бүтэн байдлаа хадгалдаг материалтай. Дотор давхарга болох BioBoost бичил биетний хальс нь полисахарид, органик болон амин хүчлүүдийг агуулсан, нүүрстөрөгчөөр баялаг найрлагатай бөгөөд энэ нь хөрсний бичил биетнийг тэжээж, тэдний үйл ажиллагааг идэвхжүүлснээр шим тэжээлийн эргэлтийн системийг дэмждэг. Өөрөөр хэлбэл TreePampers® нь усны хомсдолтой, цөлжилт болон хуурайшилт ихтэй бүс нутагт модны ургалтыг дэмжиж, хөрсний бүтцийг сайжруулан шим тэжээлийн эргэлтийг идэвхжүүлдэг ухаалаг, тогтвортой шийдэл юм.
Тод индэр
“Сахал” Ж.Бат-Эрдэнийн хэлсэн үг сэтгүүл зүйд биш шантаачдад чиглэжээ
Хэн дуртай нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр хүний нүд рүү хор цацна, ална тална гэдэг. Цахим сүлжээнд өнөөхийг нь сэвж, мөнгөний шантааж, попролыг өдөөдөг муу жишгийг одоо халах цаг болсон. Монгол хүн амны билгээрээ, ах захтай ард түмэн шүү.
Тод индэр
Ахмед Надим: Спортын томоохон үйл явдлыг хурдан шуурхай үзэгчид хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй
Ази, Номхон далайн орнуудын өргөн нэвтрүүлгийн холбооны 62 дугаар Ерөнхий Ассамблейн Спортын хорооны хурал "Туушин" зочид буудалд үргэлжилж байна.
Тус хурлыг нээж Монголын Үндэсний спортын холбооны ерөнхийлөгч Ц.Магалжав, Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Спортын бүлгийн дэд захирал Нам Сан Вон, Ази Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим нар үг хэлсэн.
Спортын хорооны хурлын өнөөдрийн хэлэлцүүлэг "Үндэсний болон соёлын өвийг хамгаалахад спортын хэвлэл мэдээллийн гүйцэтгэх үүрэг" сэдвийн хүрээнд өрнөж байгаа юм.
Энэ хүрээнд МҮОНРТ-ийн Спортын сувгийн захирал О.Ууганбаяр, КВЅ-ийн Спортын төлөвлөлт, продюсерын багийн дэд дарга Нам Сан Вон болон Шри Ланкийн SLRS телевизийн Ерөнхий захирал Маножа Надишана Амарасинхэ нар илтгэлээ хэлэлцүүлж байна.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим "Аль ч улсын Үндэсний телевиз болон өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээнд томоохон сорилтууд тулгараад байна. Эдгээр сорилт нь дижитал платформуудтай холбогдож байна. Иймд бид бүхэн хоорондоо хамтран ажиллах шаардлагатай. Энэ удаагийн "ABU-62" дугаар Ерөнхий Ассамблейн хурал яг энэ төрлийн хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, стратеги төлөвлөлтийг сайжруулахад чиглэгдсэн чухал уулзалт болж байна.
2026 онд Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, Азийн наадам зэрэг спортын томоохон тэмцээн уралдаанууд зохион байгуулагдана. Эдгээр спортын томоохон үйл явдлыг бид хурдан шуурхай үзэгчдэд хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй. Энэ нь олон нийтийг нэгтгэх спортоор дамжуулан нөхөрлүүлэх зэрэг олон давуу талтай байдаг.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооноос нэгэн платформыг шинээр нэвтрүүлсэн. Энэхүү платформоор дамжуулан цахим хэлбэрээр спортын төрөл бүрийн нэвтрүүлэг хүргэх шинэ боломж бүрдэж байгаа бөгөөд энэ удаагийн Ерөнхий Ассамблейн хурлаар тухайн платформын стратегийн шинжтэй бодлогын асуудлуудыг хэлэлцэнэ” гэдгийг онцолсон юм.
