Тод индэр
Д.Сумъяабазар: Сайхан нийгэм, сайхан хот цогцлоохын төлөө бидний үеийнхэн зүтгэхээс аргагүй
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар албан тушаалдаа томилогдоод нэг жил гаруй болж байна. Өнгөрсөн хугацаанд хийж хэрэгжүүлсэн ажил, цаашдын зорилго, зорилтын талаар ярилцлаа.
-Нийслэлийн Засаг даргын албанд томилогдсоноос хойш нэг жилийн хугацаа өнгөрчээ. Эргээд дурсвал хийж, хэрэгжүүлсэн ажил олон байгаа нь дамжиггүй. Тэр олон дундаас Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хуулийг УИХ-аар батлуулсныг онцолмоор байна. Уг хууль хэрэгжиж эхлэхэд сар гаруйн хугацаа үлдлээ. Энэхүү хууль хэрэгжсэнээр нийслэлийн ямар асуудлууд шийдэгдэх боломж бүрдсэн бэ?
-2020 оны шат шатны сонгуулиар бид нийслэл Улаанбаатар хотын 1.5 сая гаруй иргэний итгэл, дэмжлэгийг аваад ажиллаж байгаа. Тэгэхээр мөрийн хөтөлбөрийн биелэлт чухал. Нөгөөтээгүүр тулгамдсан олон асуудлыг шийдвэрлэхээр урт, дунд, богино хугацааны төлөвлөгөөг гарган ажиллаж байна. Өнгөрсөн 27 жилийн хугацаанд шийдэгдээгүй олон асуудал хуримтлагджээ. Улаанбаатар хотын төсөв санхүүг удирдахдаа өрийн удирдлагын менежментийн баггүй ажиллаж ирсэн байх жишээтэй. Өрийн удирдлагын менежментээ зөв хийхгүйгээр хөрөнгө оруулалтыг зөв зүйтэй зохицуулна гэдэг амаргүй. Өр зээлийн асуудал ч нэлээдгүй бий. Гэхдээ тэрийг орхиё.
Өнгөрсөн 2020 оны аравдугаар сарын 23-ны өдөр би УИХ-ын гишүүний сонгуульт ажлаа өгөөд хот гэдэг их айлд ирж байсан. Амаргүй хүнд албанд ирж байгаагаа мэдэж байсан. Гэхдээ ард иргэдийнхээ өмнө амласан амлалт, нийслэлийн МАН-ын хорооны даргын хувьд чадах ёстой гэсэн итгэлээр хотод ирсэн юм. Хотод ужгирсан олон асуудлыг шийдвэрлэхээр мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан. Тэр дундаа дэлхий нийтэд түгшүүр зарласан “Ковид-19” цар тахлын халдвар манай улсыг тойрохгүй гэж тооцоолж байсан ч ажил авснаас хойш 14 хоногийн дараа хүндрэл учирч эхэлнэ гэж хараахан тооцоогүй. Гэхдээ бэрхшээл хүнийг хатуужуулж, хэрсүү болгож, хөгжүүлж, чадавхжуулдаг, туршлага дадлага суулгаж байдаг. “Ковид-19”-ийн хөл хорио иргэдэд бухимдал, аж ахуйн нэгжүүдэд хөл хорионоос үүдсэн бэрхшээлийг авчирсан ч тэр бүхнийг үе шаттайгаар даван туулж байна даа.
Энэ бүхний хажуугаар Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хуулийг УИХ-аар батлуулж чадсан. Үе үеийн хотын удирдлагууд хуулиа шинэчлэх гэж хичээж, хотоо хөгжүүлэх гэж өөр өөрийн арга барилаар ажиллаж ирсэн нь мэдээж. Илүү далайцтай, илүү өргөн хүрээнд ажиллая гэж манай багийнхан зориглосон. Ингэхийн тулд төсөв санхүү, эдийн засгийн хувьд бие дааж байж үр дүнд хүрнэ гэж тооцоолсон. Тиймээс ч УИХ-ын дарга, Засгийн газрын тэргүүнтэйгээ зөвшилцөж байж хуулиа шинэчилсэн. Энэхүү хууль батлагдсанаар гурван үндсэн дэвшил авчирч байгаа. Нэгдүгээрт, эдийн засгийн бие даасан байдал бий болох үндэс тавигдсан, хоёрдугаарт, эрх зүйн чадамжтай хот болсон, гуравдугаарт, засаг захиргааны реформ хийх суурь нөхцөл бүрдсэн. Засгийн газрын 2021 оны тавдугаар сарын 19-ний 146 дугаар тогтоолоор нийслэл Улаанбаатар хотын төсөвт төвлөрүүлдэг 420 тэрбум төгрөгийн орлогыг буцаагаад хотын хөгжил дэвшилд, тодруулбал, түгжрэл бууруулах, төвлөрөл сааруулах, дагуул хотын бүтээн байгуулалтад зориулахаар шийдвэрлэсэн. Энэ бол Улаанбаатарыг нэг төвт хотоос олон төвт хот болохыг дэмжсэн түүхэн шийдвэр байсан. Тэрхүү тогтоолын дагуу боловсруулсан төлөвлөгөөгөө өчигдөр Засгийн газарт танилцууллаа. Нийт есөн бүлэг ажлаа танилцуулж, батлуулахад бэлэн болгоод байна.
420 тэрбум төгрөг гэдэг бол төсөвт их мөнгө. Гэхдээ том бүтээн байгуулалт хийхийн тулд бид олон улсын санхүүгийн байгууллагуудтай хамтран ажиллана. Олон улсын санхүүгийн корпорац, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банк Азийн хөгжлийн банк, Дэлхийн банк, манай улсын Хөгжлийн банк зэрэг байгууллагууд Улаанбаатар хотын хөгжлийг дэмжье гэдгээ илэрхийлсэн. Энэ бүхнээс манай хотод хөрөнгө оруулалт, урт хугацааны зээлийн эх үүсвэр бүрдэнэ гэдэгт итгэлтэй байна.
-Өчигдрийн Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулсан есөн багц төлөвлөгөөний талаар ярилцъя. Танилцуулсан ажлуудыг хэзээнээс хийх вэ?
-Монгол Улсын Ерөнхий сайд Улаанбаатар хотын хөгжлийг дэмжинэ гэдгээ удаа дараа хэлсэн. Залуу, эрч хүчтэй Ерөнхий сайдын хувьд асуудалд зоримог хандаж байгаад талархалтай байгаа. 2022-2024 оны хооронд Улаанбаатар хотод улсын төсвийн хүрээнд хийх ажлууд нь хотын түгжрэлийг бууруулах, төвлөрлийг сааруулахад чиглэгдэх юм. Есөн бүлэг ажил байна. Эхний ээлжид авто замын сүлжээн дэх гудамж, замуудыг хөгжүүлэх зайлшгүй шаардлага бий. Зарим дутуу ажлууд байна. Түүнийг гүйцээж, зургаан байршилд 21.5 км авто замыг өргөтгөж барих ажлыг 2022 онд хийнэ. Түүнчлэн бусад эх үүсвэр, хөрөнгө оруулалтаар хурдны зам барина. Одоогоор урьдчилсан ТЭЗҮ хийсэн 71.5 км хурдны зам нь дэд төвүүдийг холбосон зам байх юм. Хөндлөн болон хэвтээ тэнхлэгт 70.5 км зам мөн нэмнэ. Босоо тэнхлэгт 82.4 км замыг тавихаар төлөвлөөд байгаа.
Хурдны зам Улаанбаатар хотын гэр хороолол дундуур тавигдах учир газар чөлөөлөлтийн асуудал тулгамдана. Тиймээс би Хотын даргын хувьд иргэдээсээ газар чөлөөлөлтөд хотынхоо бүтээн байгуулалтыг дэмжиж байна гэдэг утгаараа идэвхтэй сайхан оролцоод өгөөсэй гэж хүсэх байна. Зам тавигдана гэдэг, тэр дундаа хурдны замтай болно гэдэг бол гэр хорооллын иргэдийн амьдралын чанарт эерэг өөрчлөлт авчирч, эдийн засгийн эргэлт бий болгоно.
-Газар чөлөөлөлтийн нөхөн олговрыг тооцоолж, төсөвт тооцсон уу?
-Эхний ээлжид хийж гүйцэтгэх зургаан байршилд газар чөлөөлөлтөд 499 нэгж талбарт 169.5 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэр тавихаар тооцсон. Төсөв маань НИТХ-аар хэлэлцэгдэж батлагдана.
-Хотын түгжрэл нь цаг хугацаа, эдийн засгийн алдагдал дагуулдаг. Тиймээс ч хамгийн түрүүнд анхаарал татаж буй биз ээ?
-Тэгэлгүй яах вэ. Бид бүхэн түгжрэлээс үүдэлтэй хийх ажлаа цаг хугацаанд нь хийж чаддаггүй, эдийн засгийн бэрхшээлтэй учирдаг гэхчлэн асуудлууд байгаа. Энэ бүхнийг цогцоор нь шийдэхийн тулд зөвхөн зам барих бус, нийтийн тээврийн парк шинэчлэлт, уулзварын оновчтой зохицуулалтууд, гүүрэн байгууламжууд, цахилгаан дугуй, тулгуур баганат нийтийн тээвэр гэхчлэн олон зорилтыг тавин ажиллаж байна.
-Нийтийн тээврийн парк шинэчлэлт анхаарал татаж байна. Энэ онд 530 автобусны ашиглалтын хугацааг сунгасан гэсэн мэдээлэл байна. Ирэх онд энэ чиглэлээр ямар төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна вэ?
-Нийслэлийн хэмжээнд зорчигч тээвэрлэж буй нийтийн тээврийн автобуснуудын 75 хувь нь ашиглалтын хугацаа дуусаж байгаа гэсэн тооцоо гарсан. Энэ бол эрсдэл дагуулж болохуйц мэдээлэл юм. Тиймээс бид ирэх онд 500 автобусны төсөв тавьж байгаа. Парк шинэчлэлтийн чиглэлд Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банктай хамтран ажиллахаар санал өгөөд байна.
Улаанбаатар хот бие даан бонд гаргах, концессын гэрээ байгуулах боломж 2022 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс нээгдэнэ.
-Метро байгуулах тухай олон жилийн өмнөөс ярьсан. Биелээгүй өнөөг хүрсэн учир метро манай хотын хувьд үлгэр юм байна гэж хүмүүс бодох болсон. Гэтэл та баганан тулгуурт хөнгөн галт тэрэг явуулна гэж ярих болсон. Аль нь зөв шийдэл вэ?
-Метро байгуулах судалгааг ЖАЙКА, Азийн хөгжлийн банкнаас хийж байсан. Олон жил судлуулсан даа, ер нь. Токио хот болон бусад өндөр хөгжилтэй орнууд баганан тулгуурт нийтийн тээврийг ашиглаж байна. Энэ нь метрог бодвол зардал багатайн дээр тэрхүү замыг ашиглан олон төрлийн тээврийн хэрэгсэл зорчих боломжтойгоороо онцлог. Хотын дарга нар янз бүрийн шийдэл хайж байсан. Э.Бат-Үүл дарга л гэхэд манай хотод баруунаас зүүн тийш сунаж тогтсон метро зохимжтой гэж хэлж байсан. Энэ үнэний ортой. Гэвч асар их хөрөнгө оруулалт шаардана. Хөрөнгө оруулагч нар оруулсан хөрөнгөө богино хугацаанд эргэн нөхөхийг л хүснэ. Тийм боломжийг л сонгоно. Тэр сонголт нь баганан тулгуурт буюу газар дээгүүр зорчих нийтийн тээвэр болоод байгаа юм. 2022 оны гуравдугаар сарын 15 гэхэд бэлтгэл ажлыг хангаад, дөрөвдүгээр сарын дунд үеэс хойш газар шорооны ажлаа эхлүүлэх төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна.
-Хөнгөн галт тэрэгний бүтээн байгуулалтын зардал төсөвт тусгагдсан уу. Метроны төсөл шиг цаасан дээр үлдэх вий гэсэн болгоомжлол байна?
-Баганан тулгуурт хөнгөн галт тэрэг буюу LRT барьж байгуулах хөрөнгө улсын болон нийслэлийн төсөвт бол суугаагүй. Бусад эх үүсвэрээр буюу концессын гэрээгээр барьж байгуулах судалгаа хийсэн. Урьдчилсан тооцооллоор 1.3 их наяд орчим төгрөгийн эх үүсвэр гарахаар байгаа. Тиймээс эхний ээлжид нийт төсвийн 10 хувь буюу 130 тэрбум төгрөгийг босгох чиглэлтэй ажиллаж байна. Үүнийг бид заавал хийх ёстой. Монгол хүний ур чадварыг дайчлахаас гадна гадаадаас зөвлөхүүд авч ажиллуулна. ТЭЗҮ-ийг энэ оны арванхоёрдугаар сарын 31 гэхэд урьдчилсан байдлаар эцэслэн гаргана.
-Богдхан төмөр замд нийслэл ямар оролцоотой байгаа вэ?
-Богдхан төмөр зам бол Улаанбаатар хотын түгжрэлийг бууруулахад багагүй нөлөөтэй гэж үзэж байгаа. Хотын төвөөр зорчиж буй ачаа тээврийн машинууд түгжрэлд нэлээд нөлөөтэй. Төмөр зам дагасан захуудад түгжрэл их байдаг. Тэгэхээр Богдхан төмөр зам бол асуудал шийдэх нэг гарц. Тиймээс төмөр зам барьж байгуулах газар чөлөөлөлтөд зориулж 30 тэрбум төгрөгийг 2022 оны төсөвт тавьсан.
-Замын хөдөлгөөнд ухаалаг систем ашиглана. Тэрхүү системд иргэд хэрхэн оролцох вэ?
-Ухаалаг Улаанбаатар буюу Смарт хот болоход Засгийн газартайгаа хамтарч хийх ажил олон бий. УИХ дээр ч зарим нэгэн хуулийн зохицуулалтыг оруулна. Нийтийн тээврийн парк шинэчлэлтээ замын хөдөлгөөний ухаалаг удирдлагатай зэрэгцүүлэн хөгжүүлэх юм. Ингэхийн тулд дата центр зайлшгүй хэрэгтэй байгаа юм. Улаанбаатарт зорчиж буй 615 мянган тээврийн хэрэгслийн бүртгэл хүн тус бүрээр гарна. Хиймэл оюун ухаанд суурилсан хөдөлгөөний зохицуулалтыг нэвтрүүлэхдээ авто зогсоолыг ч хамтад нь шинэчлэх юм. Бага тойрогт л гэхэд 2300 машины авто зогсоолыг ухаалаг системд оруулна. “RFID” системийг хэрэгжүүлэхэд 43.2 тэрбум төгрөг буюу нийт өртгийн гурван хувийг тооцож байгаа.
-Том зургаар харвал хот төлөвлөлттэй холбоотойгоор хотын асуудал үүсдэг юм болов уу гэж санагддаг. Архитектур, төлөвлөлтгүй сондгой барилга, байшин олноор барьснаас хотын өнгө үзэмжид сөргөөр нөлөөлөхөөс гадна замын түгжрэл ч үүнээс шалтгаалж байх шиг?
-Бид хурдтай ажиллах ёстой. Боломжгүй зүйл гэж байхгүй. Гарц, шийдлээ хурдан хугацаанд олох хэрэгтэй байгаа. Иргэдийг бухимдуулж буй олон асуудлыг нэг амьсгаагаар нэг дор шийднэ гэж амлахгүй. Тодорхой цаг хугацаа, хүн хүч шаардана. Гэхдээ энэ бүхний эхлэлийг тавихад эрх зүйн шинэчлэл тусална. Шинэ хот, шинэ амьдрал бий болгоход шинэчилсэн хууль тусална.
Бидний үр хүүхэд ухаалаг, эко, дижитал Улаанбаатарт амьдраасай гэж чин сэтгэлээсээ хүсэж байгаа. Иргэд нь стресс багатай, ажил орлоготой. Тийм амьдралыг авчрахын тулд бидний үеийнхэн зүтгэхээс аргагүй. Дэлхийн хотуудын түүх ч тийм. Нэг хэсэг үеийнхний хичээл зүтгэлээр сайхан нийгэм цогцолдог. Тиймээс суурь өөрчлөлтүүдийг хийж байгаа. Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хот хуульд суусан дүрэм, стандарттай болж байгаа. Хуулиар зохицуулж болохгүй харилцааг дүрмээр зохицуулна.
Нөгөөтээгүүр та асуултдаа архитектур, төлөвлөлтгүй ганц нэг сондгой барилга байшин барьж байна гэлээ. Энэ бол стандартгүйн балаг. Монгол Улсад нийтдээ 6602 стандарт байдаг. Үүний 40 хувь нь хуучирсан. Барилга, хот байгуулалтын яам, Зам, тээврийн хөгжлийн яамд стандартаа шинэчлэх ёстой. Бодлогын түвшинд шинэчлэлт хийж байж үр дүнд хүрнэ.
-Монгол Улс 600 гаруй хууль, 6600 гаруй стандарттай юм байна. Хэрэгжүүлж чадвал хангалттай бодлого санагдаж байна. Эдгээрийг биелүүлдэг хандлага, соёл, хүмүүжил хаана алдагдаад байна вэ?
-Нийслэл Улаанбаатар хотыг 2040 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулж, тун удахгүй НИТХ-аар хэлэлцүүлэх гэж байна. Энэхүү бодлогын баримт бичгээр олон зүйлс шийдэгдэнэ. Ганц жишээ хэлэхэд, цаашид барилга барих аж ахуйн нэгжүүд сургууль, цэцэрлэг, ногоон байгууламж, зогсоолын асуудлыг шийдээгүй бол барилга бариулахгүй.
Улаанбаатар хотын суурин амьдрал 1779 онд эхэлсэн гэж үздэг юм билээ. Өнгөрсөн 200 гаруй жилд 1.5 сая гаруй хүн амтай байсан нь үгүй. Тиймээс хотжих соёлыг иргэддээ суулгаж, харилцан бие биеэ хүндэтгэж, хамтран амьдрах, ая тухтай аж төрөх ёсонд суралцах нь чухал байна.
Тод индэр
Ахмед Надим: Спортын томоохон үйл явдлыг хурдан шуурхай үзэгчид хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй
Ази, Номхон далайн орнуудын өргөн нэвтрүүлгийн холбооны 62 дугаар Ерөнхий Ассамблейн Спортын хорооны хурал "Туушин" зочид буудалд үргэлжилж байна.
Тус хурлыг нээж Монголын Үндэсний спортын холбооны ерөнхийлөгч Ц.Магалжав, Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Спортын бүлгийн дэд захирал Нам Сан Вон, Ази Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим нар үг хэлсэн.
Спортын хорооны хурлын өнөөдрийн хэлэлцүүлэг "Үндэсний болон соёлын өвийг хамгаалахад спортын хэвлэл мэдээллийн гүйцэтгэх үүрэг" сэдвийн хүрээнд өрнөж байгаа юм.
Энэ хүрээнд МҮОНРТ-ийн Спортын сувгийн захирал О.Ууганбаяр, КВЅ-ийн Спортын төлөвлөлт, продюсерын багийн дэд дарга Нам Сан Вон болон Шри Ланкийн SLRS телевизийн Ерөнхий захирал Маножа Надишана Амарасинхэ нар илтгэлээ хэлэлцүүлж байна.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим "Аль ч улсын Үндэсний телевиз болон өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээнд томоохон сорилтууд тулгараад байна. Эдгээр сорилт нь дижитал платформуудтай холбогдож байна. Иймд бид бүхэн хоорондоо хамтран ажиллах шаардлагатай. Энэ удаагийн "ABU-62" дугаар Ерөнхий Ассамблейн хурал яг энэ төрлийн хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, стратеги төлөвлөлтийг сайжруулахад чиглэгдсэн чухал уулзалт болж байна.
2026 онд Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, Азийн наадам зэрэг спортын томоохон тэмцээн уралдаанууд зохион байгуулагдана. Эдгээр спортын томоохон үйл явдлыг бид хурдан шуурхай үзэгчдэд хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй. Энэ нь олон нийтийг нэгтгэх спортоор дамжуулан нөхөрлүүлэх зэрэг олон давуу талтай байдаг.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооноос нэгэн платформыг шинээр нэвтрүүлсэн. Энэхүү платформоор дамжуулан цахим хэлбэрээр спортын төрөл бүрийн нэвтрүүлэг хүргэх шинэ боломж бүрдэж байгаа бөгөөд энэ удаагийн Ерөнхий Ассамблейн хурлаар тухайн платформын стратегийн шинжтэй бодлогын асуудлуудыг хэлэлцэнэ” гэдгийг онцолсон юм.
Тод индэр
Г.Гэрэл: “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд оролцоно
“ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурал есдүгээр сарын 10-15-ны хооронд болно. Энэхүү хурлын талаар "МҮОНРТ-ийн Ерөнхий захирал Г.Гэрэлтэй "Монголын мэдээ" сувгийн сэтгүүлч ярилцсаныг хүргэж байна.
-МҮОНРТ “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлыг эх орондоо хоёр дахь удаагаа зохион байгуулах гэж байна. “ABU GENERAL ASSEMBLY”олон улсын хурлын бэлтгэл ажил хэр хангагдаж байгаа вэ?
-МҮОНРТ Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн Радио телевизийн холбооны гишүүнээр 1991 онд элсэн орж, 2006 оноос хойш үйл ажиллагаанд нь маш идэвхтэй оролцсоор ирсэн. 2009 онд манай телевиз Улаанбаатар хотод "ABU” чуулга уулзалтын үндсэн зохион байгуулагчаар ажиллаж байсан. 2025 онд хоёр дахь удаагаа Улаанбаатар хотод олон улсын нэр хүндтэй чуулга уулзалтыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.
-Энэ хурлаар ямар асуудал яригдах вэ. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?
-“ABU байгууллага нь Ази, Номхон далайн телевиз радиогийн өргөн нэвтрүүлгийн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа мэргэжлийн редакцтай байгууллагуудыг гишүүнээр элсүүлдэг. Монгол Улсаас хоёр гишүүн байна. Хамгийн эхэнд TV5 телевиз гишүүнээр элсэж байсан.
Үүний дараа МҮОНРТ гишүүнээр элссэн юм. Холбоонд элсэх нь мэргэжил арга зүйн хувьд хөгжиж дэвших, суралцах боломжийг олгодог. Гадаад хамтын ажиллагааг өрнүүлэхээс гадна нэвтрүүлэг, уран бүтээлтэй холбоотой хамтын ажиллагаа чухал байдаг. Мэргэжлийн байгууллагын хувьд маш чухал хүний нөөцийн хөгжиж дэвших үйл ажиллагаа “ABU” холбоо харилцаанд явдаг.
Энэ жил болох гэж байгаа “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн тэргүүлэх байгууллагуудын захирал, ерөнхий захирал, продюсер, ажилчид ирэх гэж байна. 2025 онд зохион байгуулагдаж байгаа "ABU GENERAL ASSEMBLY" олон улсын хурал “Үндэсний өв соёлыг хамгаалах, түгээн дэлгэрүүлэхэд хэвлэл мэдээллийн байгууллагын оролцоо” сэдвийн хүрээнд явагдана.
-Бидэнд их ойр сэдэв байна?
-МҮОНРТ үндэсний өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэх үндсэн үүрэг бүхий хөтөлбөрийн бодлогыг эрхлэн гаргадаг. Манай орны үзэгчид болон энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг хэвлэл мэдээллийн байгууллагын хувьд их чухал. Есдүгээр сарын 11-нд спортын болон хөтөлбөрийн бодлого, техникийн салбарын уулзалт хурал болно. Есдүгээр сарын 12-ны өдөр спорт, радиогийн болон техникийн бүх форумд оролцогчдын салбар хуралдаан болно.
Есдүгээр сарын 13-ны өдөр Монгол Улсыг зорьж ирсэн хэвлэл мэдээллийн байгууллагын зочдод зориулж, Монголынхоо өв соёлыг харуулсан бэсрэг наадмыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.
Мөн "ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлын үеэр дууны наадам зохион байгуулна.
Энэ арга хэмжээнд 10 гаруй орны уран бүтээлчид оролцоно. МҮОНРТ эдгээр орны уран бүтээлчдийн тоглолтыг шууд дамжуулж үзэгчдэд хүргэнэ. Энэ дууны наадамд дэлхийд алдартай “THE HU” хамтлаг оролцоно.
-40 гаруй улсын хэвлэл мэдээллийн байгууллагын удирдлагууд Монгол Улсад ирнэ. Энэ нь Монгол Улсаа сурталчлах сайхан боломж болох нь ээ?
-Дэлхийн хэвлэл мэдээллийн салбарт МҮОНРТ тод мөртэй, 1991 оноос хойш энэ үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцогч байгууллага гэдгээ дэлхий нийтэд зарлана. Мөн телевизийн гадаад харилцаа илүү өргөжин тэлж хамтын ажиллагааг сайжруулах, чуулга уулзалтын үеэр бүх орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагаар дамжуулж эх орноо сурталчлах, Монголын өв соёлоо дэлхий нийтэд таниулах боломж нээгдэж байгаа учраас маш их ач холбогдолтой.
Есдүгээр сарын 14-нд шагнал гардуулах ёслол болно. Эндээс бид мэргэжлийн сэтгүүлзүйн үйл ажиллагаа ямар хандлагатай байна. Бид ямар зураглаачийн бүтээлийг шилдэг гэж үзэж байна. Ямар редакцын бодлого, ямар нэвтрүүлэг шилдэг болохыг зарлана гэх зэрэг мэргэжлийн чиг хандлагад чиглэсэн сонирхолтой үйл ажиллагаануудыг зохион байгуулахаар бэлтгэлээ ханган ажиллаж байна.
Тод индэр
Б.Ариунаа: Бид зумба бүжгийг зохиомол бус олон улсын стандартад нийцсэн хөтөлбөрийн дагуу заадаг
“Зумба дасгалт бүжгийн холбоо”-ны тэргүүн, олон улсын зумба бүжгийн багш, эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралын зөвлөх Б.Ариунаатай ярилцлаа.
-“Зумба дасгалт бүжгийн холбоо” хэдэн онд өрхөө татаж, үүдээ нээсэн бэ. Холбооныхоо талаар манай уншигчдад танилцуулна уу?
-Манай холбоо 2018 оноос эхлэн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Улаанбаатар хотод зургаа, орон нутагт буюу Өвөрхангай, Сэлэнгэ, Замын-Үүд, Эрдэнэт, Цогтцэций, Дорноговь, Говь-Алтай зэрэг арван аймагт төдийгүй сумдад салбартай.
Бид зумба заахаас гадна олон улсын хэмжээний багш бэлтгэдэг. Эхний ээлжид Монгол дахь багшаа бэлдэж, улмаар тухайн багшийн идэвх зүтгэл, шавь нартай болж буй эсэхээс шалтгаалан олон улсын сертификат олгодог. Хэрэв тухайн багш маань гадаадад ажиллах хүсэл сонирхолтой гэвэл бид чиглүүлж өгдөг. Тэгэхээр “Зумба дасгалт бүжгийн холбоо” маань олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн, баталгаатай холбоо гэсэн үг.
-Ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг газруудаас танай клубийн ялгарах онцлог, давуу тал юу вэ?
-Нэгдүгээрт, зумба бүжгийг зохиомол хөтөлбөрөөр бус харин олон улсын стандартын дагуу заадаг. Тодруулбал, АНУ дахь Зумба бүжгийн холбооноос боловсруулан гаргасан хөтөлбөр, чиглэлийн дагуу хичээлээ ордог. Холбооны гишүүн улс орны холбоо болгон сар бүр нэг ижил бүжиг заана гэсэн үг. Жишээлбэл, энэ сард эдгээр 20 бүжгийг заагаарай гэсэн чиглэл ирвэл манай бүх салбар тэрхүү хөтөлбөрийн дагуу л хичээллэдэг. Ингэснээр холбооны гишүүд маань аль ч улс оронд очсон хэлний шаардлагагүйгээр зумба бүжгээ дагаад бүжиглэчихдэг. Ийм том давуу талтай. Хоёрдугаарт, эрүүл зөв хооллолтод нэлээд анхаарч, хувь хүнд нь болон нийтэд нь зөвлөмж зөвлөгөө өгдөг. Гуравдугаарт, идэвхтэй амьдралын хэв маягийг бий болгож, хэвшүүлэхэд түлхүү анхаардаг.
Ер нь бол зумбагаар хичээллэснээр хүний амьдралын хэв маяг өөрчлөгддөг. Жишээлбэл, эрт унтаж, эрт босдог болно. Өдрийн ажлаа зөв зохион байгуулалттай хийж эхэлдэг. Ажлаа хэрхэн яаж үр дүнтэй хийх үү, гэр бүлдээ хэзээ яаж цаг зав гаргах уу, баяр ёслолыг хэрхэн яаж тэмдэглэх вэ гэдгээ төлөвлөж, зохицуулж сурдаг. Бид дасгал хөдөлгөөн, бүжиг зааж, эрүүл зөв хооллолтын хичээл орохоос гадна уур бухимдлаа хянах, өөрийгөө гомдлоос суллаж чөлөөлөх, эхнэр, нөхрийн харилцаа хандлага гэх мэт сэтгэлзүйн талын хичээлийг ч мөн зааадаг.
-Долоо хоногт хэдэн удаа цагийн ямар сонголтоор хичээллэх боломжтой вэ?
-Манай өглөөний анги 06:00, 07:30, 10:00, оройн анги 19:00, 20:00 гэсэн цагийн сонголттой. Эдгээр цагийн дагуу өдөр бүр хичээллэдэг учраас тухайн хүн долоо хоногт хэдэн удаа явахаа өөрөө шийдэж, түүндээ нийцүүлэн төлбөрөө төлөх боломжтой. Сүүлийн үед албан байгууллагууд оффис дээрээ хичээл заалгадаг болсон байна. Энэ нь бас нэг ахиц дэвшил шүү.
-Жишээлбэл, би өглөөний 07:00 цагийн ангид явъя гэж бодоход, тухайн нэг цагийн хугацаанд ямар хөтөлбөрийн дагуу хичээллэх вэ?
-Та 07:00 цагаас өмнө ирээд өөрийгөө бэлдчихсэн байх ёстой. Тэгээд эхний таван минутад таныг аппаратад оруулж, жин, өөхлөлт, бэлхүүсний тойрог гэх мэт биеийн шаардлагатай үзүүлэлтийг хянаж, өмнөх өдрүүдэд гаргасан үр дүн эсвэл алдаа дутагдлын талаар ярилцаж, зөвхөн танд тохирсон зөвлөгөө мэдээллийг өгнө. Тэгээд 45 минутад иога, дасгал, “belly dance”, бачата зэрэг олон бүжгийн хөдөлгөөнийг хийнэ. Зумба өөрөө бүх төрлийн бүжгийн техникийг оруулсан дасгал шүү дээ. Харин үлдсэн 10 минутад нийтэд нь буюу бүх хүмүүсийн дунд эрүүл, зөв хооллолтын тухай хичээлийг заадаг. Ингэхдээ бодит үр дүнд хүрсэн хүмүүс туршлагаасаа хуваалцаж, бусдадаа урам зориг өгөх жишээтэй.
-Ер нь зумбагаар хэдий хэр хугацаанд хичээллэж байж үр дүнд хүрэх вэ?
-Cарын хугацаанд 20 кг жин хассан хүн бий. Гэхдээ энэ бол нэлээд чанга дүрэм. Харин зөөлөн дүрмээр бол хүн өдөрт 300 грамм хасдаг гэж тооцож болно. Гэхдээ ер нь бол тухайн хүний өөрийн сахилга батаас л бүх зүйл шалтгаална. Зөвлөгөө зөвлөмж өгөөд байхад хөргөгчин дахь хүнс, идэж уух зүйлсээ өөрчлөхгүй л бол үр дүн хүлээх хэрэггүй. Мөн эрт унтахгүй бол бас үр дүн гарахгүй. Хүний амьдрал баялаг учраас хөдөө гадаа явах, баяр наадамд очих ч гэдэг юм уу юу ч тохиолдож болно. Гол нь ийм үед багшдаа хэлээд зөвлөгөө авах хэрэгтэй.
-Та бүхэн “Зумба фестиваль” зохион байгуулах гэж байгаа юм билээ. Энэхүү фестиваль нь сонирхогч хүмүүст нээлттэй юү?
-Бид олон улсын хэмжээний “Зумба фестиваль”-ийг есдүгээр сарын 6-нд 11:00-17:00 цагийн хооронд зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна. Фестивальд Япон улсаас олон улсын зумба бүжгийн дэглээч багш, мөн БНСУ-аас нэг багш, зургаан хамтрагч багштайгаа ирж оролцоно. Зумба гэж ямар дасгал бүжиг байдаг, түүний ач холбогдол гэх мэт цогц ойлголтыг өгч, олон нийтэд таниулах зорилгоор зохион байгуулж байгаа учир хүссэн хүн бүрд нээлттэй. Гэхдээ тодорхой хэмжээний такстай. Холбооны салбар болон гишүүдийн дунд мөн сонирхогчдыг татан оролцуулсан тэмцээн уралдааныг зохион байгуулахаар төлөвлөж байгаа. Зохиомол хөтөлбөрөөр хичээллэдэг зумбачид олон улсын том фестиваль дээр очоод хамтран ойлголцож хийж чаддаггүй. Харин олон улсын стандартын дагуу боловсруулсан хөтөлбөрөөр хичээллэсэн хүмүүс бол хаана ч, хэзээ ч хамтдаа нэгэн зэрэг бүжиглэж чаддаг.
-Ер нь бүх л төрлийн бүжиг, дасгал хөдөлгөөн өөр өөрийн давуу тал, ач холбогдолтой байдаг болов уу. Зумба бүжгийн тухайд та юу хэлэх вэ?
-Нэгдүгээрт, дасгал хөдөлгөөн хийж л байгаа учраас тодорхой хэмжээнд жингээ хасна. Хоёрдугаарт, хүний сэтгэлзүйг тайвшруулдаг. Өөрөөр хэлбэл, хөгжмийн аянд бүжиглэдэг учраас тухайн хүнийг зөөлөн сэтгэлзүйтэй болгодог. Гуравдугаарт, аз жаргалын гармон ялгаруулдаг. Дөрөвдүгээрт, өөрийнхөө хүсэл сонирхлыг олж, түүнийгээ амьдралынхаа хэв маяг болгож чаддаг. Жишээлбэл, та зумбагаар хичээллэж байгаад тэдгээр төрлөөс иог хийх эсвэл монгол бүжиг бүжиглэхэд илүү дуртай байвал түүн рүү нь бид чиглүүлж өгдөг. Гурван сарын хугацаанд зумбагаар хичээллэсэн хүн монгол бүжигт дурлан хичээллэдэг болох жишээтэй. Ер нь бол манай клуб зөвхөн жин хасахад төвлөрдөггүй. Харин өөрийгөө олж мэдэрч, эрүүл амьдралын хэв маягтай болгоход илүү анхаардаг.
-Ажил, амьдралаа зумбатай холбосон таны түүхийг хуваалцъя?
-Би 2015 онд элэгний вирустэй гэдэг онош сонссон. Энэ нь удамшсан байх магадлалтай. Яагаад гэвэл, миний эмээ, ээж болон нагац талын олон хүн элэгний өвчнөөр нас барсан. Тиймээс би хувь тавилантайгаа эвлэрч, ер нь бол бууж өгч байсан. Гэсэн ч эмч маань надад урам зориг, хүч өгч намайг урагш түлхсэн. Тиймээс би эмчилгээгээ хийлгэхийн хажуугаар эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралыг эрэлхийлж явсаар 2018 онд өөрийгөө олсон. Өөрөөр хэлбэл, тэр цагаас хойш зумбатай ажил, амьдралаа холбож Ингээд би тухайн үед 82 кг-аас 60 кг жинтэй болж чадсан. Түүнээс хойш энэ жингээ тогтмол барьж байгаа.
-Эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралд уриалдаг, томоохон төлөөллийн хувьд та манай уншигчдад товчхон зөвлөгөө өгөөч?
-Хамгийн түрүүнд амьдралын хэв маягаа л өөрчлөх хэрэгтэй. Гол нь та өглөө 05:00 цагт “зомби” шиг сэрж байна уу эсвэл үнэхээр аз жаргалтай сэрж байна уу гэдэг нь амьдралын хэв маяг. Таны өглөө хэдэн цагаас эхэлдэг вэ. Миний өглөө 22:00 цагт унтахаас эхэлдэг. Хэрэв, би 00:00 цагт унтвал өглөө “зомби” шиг сэрнэ. Харин 02:00 цагт унтвал би өөрийгөө унтаагүйд тооцдог. Дараагийн анхаарах зүйл бол мэдээж хооллолт. Эрүүл хооллолт гэхээр хүмүүс би энийг иднэ, тэрийг идэхгүй гээд таваг дээрх хоолоо ялгаж эхэлдэг. Бас хоолоо сойж, юу ч идэхгүй гэж ярьдаг. Энэ бол маш буруу. Харин ч эрүүл мэндэд илүү их эрсдэлтэй. Тиймээс хооллолтын хувийн зөвлөхтэй болох хэрэгтэй. Учир нь, “Тэр зумбагаар хичээллээд тураад гоё болчихсон байна, би бас явна” гээд л шийдээд явчихдаг. Гэтэл үнэндээ тэр хоёр хүний сэтгэлзүй, бие махбодь харилцан адилгүй, ялгаатай байдаг учраас тэр хэрээр хооллолт ч мөн өөр байна шүү дээ. Тиймээс бидэнтэй нэгдэн хувийн өмгөөлөгчтэй, хувийн хүүхэд асрагчтай болдог шиг таныг анхаарах хооллолтын зөвлөх дасгал хөдөлгөөн таны эрүүл мэндэд анхаарах дасгалжуулагчийг манайхаас сонгоорой,өөрийгөө олж, амьдралынхаа хэв маягийг өөрчлөхийг хүсэж бас уриалж байна.
С.Юмсүрэн
Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин №032/24659/ дэх дугаарын цахим сониныг ЭНД-ээс уншина уу.
-
Тод мэдээ2022/05/25
"Автомашингүй өдөр" иргэдэд үйлчилгээ үзүүлэх байршлууд...
-
Тод мэдээ2024/04/10
Хэргийн газраас зугтаасан этгээдийг шуурхай илрүүллээ
-
Өнөөдөр2021/03/27
Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна!
-
Тод мэдээ2025/06/25
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Ш.Мирзиёев нар албан ёсны хэлэлцээ хийлээ