Бидэнтэй нэгдэх

Тод индэр

С.Пагам-Орлом: Арьс, гоо заслын салбар эдийн засагт чухал хувь нэмэр оруулдаг салбар байх боломжтой

Огноо:

,

Сэтгүүлч:

Сайхан байх гэдэг хүний төрөлхийн хүсэл тэмүүлэл. Тэрхүү хүсэл тэмүүллийг нь бодит болгоход тусалдаг арьс, гоо заслын салбарын өнөөгийн хөгжил, ирээдүйн талаар бид Монголын анхны арьс гоо заслын эмнэлгүүдийн нэг болох BeauMonde эмнэлгийн захирал Пагам-Орломтой ярилцлаа. Манай улсын арьс гоо заслын анхны мэргэжлийн эмнэлгүүдийн нэг BeauMonde эмнэлэг байгуулагдаад 15 жил болжээ. Өнөөг хүртэл ажилласан туршлагаасаа харахад энэ салбарын хөгжил өнөөдөр манай улсад ямар түвшинд байна гэж та бодож байна вэ?

Анх 2009 онд Шанхайд сурч ирээд Монголдоо анхны IPL лазер эмчилгээг нэвтрүүлэн эмнэлгээ нээж байлаа. Түүнээс хойш дандаа л хамгийн орчин үеийн технологи, үйлчилгээг эх орондоо нэвтрүүлдэг байхын төлөө 15 жил ажиллажээ. Одоо бол гадаадын аль нэг оронд очихдоо ижил төстэй эмнэлгүүдээр ороход манай эмнэлгүүд ерөөсөө ч хоцрогдоогүй, яг ижил түвшинд явж байгаа нь мэдрэгддэг.

Тэгэхээр бид, бас энэ салбар маань өнгөрсөн хугацаанд чамгүй хөгжжээ. Салбар өөрөө дандаа өндөр технологи ашигладаг учраас тэр хэрээр бид цаг алдалгүй судалгаагаа сайн хийх, эмчилгээ үйлчилгээгээ судлах, нэвтрүүлэх хэрэгцээтэй байдаг нь ингэж хурдацтай хөгжихөд нөлөөлдөг болов уу. Үүнд бас манай Монгол үйлчлүүлэгчдийн шинэ соргог зүйлд тэмүүлдэг, гоё сайхан байх дуртай зан төлөв нь ч нөлөөлж байна. Хүмүүс гадагшаа чөлөөтэй зорчдог болсон болохоор Солонгос, Японд, Америкт очиж ирээд манай Монголын эмнэлгүүд дутахааргүй зарим нэг талаар илүү ч үйлчилгээ үзүүлдэг юм байна гэдгийг ойлгоод ирдэг, хэлдэг юм. Нөгөө талаар арьс арчилгааны технологи хамгийн өндөр хөгжиж байгаа Япон, БНСУ зэрэг орнуудтай манайх ойрхон, харилцаа холбоо сайтай, эмч мэргэжилтнүүд нь хамтран ажилладаг, мэргэжил дээшлүүлдэг болсон зэрэг зүйлс нөлөөлж байна. Арваад жилийн өмнө эмнэлгээ байгуулж байхад тоотой хэдхэн эмнэлэг байлаа. Гэтэл одоо зөвхөн бүртгэлтэй 270- 290 эмнэлэг байна.

No description available.

Дээрээс нь эмнэлгийн тусгай зөвшөөрөлгүй хэр нь эмнэлэгт хийх ёстой үйлчилгээг үзүүлж байгаа гоо сайхны салонууд маш олон болсон. Энэ тоо жишээ нь салбар өөрөө хэрхэн хурдтай өсөж томорч байгааг харуулж байна. Үүнийгээ дагаад сайн муу зүйл олон байгаа ч зах зээлийнхээ зарчмаар шигшигдээд илүү сайжраад явах болов уу. Гол нь хүмүүс маань гоо сайхны салон болон мэргэжлийн эмнэлгийн ялгааг олж харах, өрсөлдөөн ширүүсэхийн хэрээр нэмэгдэж байгаа зар сурталчилгаанаас үнэн бодит байдлыг нь ялгаж сурах нь чухал юм.

-Сурталчилгаа гэснээс гоо сайхны эмнэлгүүд, бүтээгдэхүүний сурталчилгаа дээр 5 насаар, 10 насаар залуужуулна гэж их бичсэн байдаг. Яг үнэндээ энэ хэр үнэний хувьтай вэ, ийм байх боломжтой юу?

Мэдээж арьсаа арчилсан хүн арчлаагүй хүн хоёрын хооронд ялгаа байна гэдгийг бүгд мэднэ. Гэхдээ яг ямар технологи, ямар бүтээгдэхүүн онцгой сайн үр дүн харуулж байна вэ гэдэг нь сонин.

Жишээ нь манай эмнэлгээр 10-15 жил үйлчлүүлж байгаа харилцагч нараасаа харж байхад тогтмол давтамжтайгаар, тууштай арьс арчилгаа хийлгээд явдаг хүмүүс яг ижилхэн насны хүмүүсээсээ яах аргагүй 5-10 насаар залуу харагддаг. Тэгэхдээ сурталчилгааны хэллэг шиг нэг удаа аль нэг үйлчилгээнд ороод 5-10 насаар залуужна гэвэл дэгс зүйл. Өөрөөр хэлбэл бид өнөөдрөөс арьсаа арчлаад эхэлж байгаа хүнийг 10 жилийн дараа гэхэд өнөөдөр байгаа арьсныхаа гоо сайхныг хадгалсан байх, хөгшрөлтийг нь удаашруулсан байхыг зорихоос биш одоо 5 насаар залуужуулаад өгнө гэж хэлээд янз бүрийн зүйл шахаад мөнгийг нь үрэх бол ёс зүйгүй асуудал. Нөгөө талаас энэ технологиуд чинь маш олон удаа, шинжлэх ухааны үндэстэйгээр судлагдчихсан, энэ салбарт маш их хөрөнгө оруулалт хийгддэг учраас хуурамч байх, үр дүнгүй байх үндэслэлгүй юм. Гол нь тухайн үйлчилгээ дээр яг шаардлага хангасан аппаратыг нь ашиглаж байна уу, тухайн технологийг ашиглаж байгаа хүн хэр зэрэг туршлагатай, мэдлэгтэй, зөв ашиглаж байна вэ гэдэг чухал. Нөгөө талаас хүн гоё сайхан, залуу байна гэдэг бол дан ганцхан арьс арчилгааны асуудал биш юм. Тухайн хүний сэтгэлзүй, амьдралын хэв маяг, амьдралын чанар, идэж байгаа хоол хүнс, найз нөхдийн хүрээлэл зэрэг маш олон зүйлүүд нийлж байж хүнийг эрүүл, сайхан харагдуулдаг юм болов уу.

No description available.

-Тэгвэл гоо сайхан байх, арьсаа арчилдаг байх, түүнд цаг зав, мөнгөө зарцуулдаг байх нь хүнд яагаад чухал юм бэ?

Би хувьдаа хүн гоё арьстай байх нь амжилттай байх эхний алхам гэж боддог. Энэ нь нэгдүгээрт хүнд өөртөө итгэх итгэлийг бий болгож байдаг. Хүний өөдөөс цэх шулуун хараад бүрэн дүүрэн ярих, өөрийгөө илэрхийлэх тэр итгэлийг өгч байдаг. Тэгэхлээр арьс арчилгаа гэдэг бол тухайн хүний амьдралын чанар, ажил бизнес, нийгмийн карьерын гол үндэс нь. Ямар ч хүн хөөрхөн, сайхан хүнтэй харилцах дуртай байдаг шүү дээ. Тэгэхээр сайхан арьстай, өөрийнхөө бие галбир царай төрхдөө итгэлтэй байдаг хүмүүсийг амжилт ч мөн дагадаг. Өөртөө тавих анхаарал нэмэгдэхийн хирээр тухайн хүний бизнесийн, улс төрийн карьер өсөж байдаг маш олон жишээ би мэднэ. Манай үйлчлүүлэгчдийн ихэнх нь салбар салбартаа амжилттай яваа улс төрчид бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүд, эрчүүд байдаг. Тэд маань энэ зүйлийн ямар чухлыг нь, өөрт нь ямар их үнэ цэн авчирдгийг нь мэдэж, мэдэрч байгаа учраас л ингээд тууштай яваад байгаа хэрэг шүү дээ. Тийм ч учраас, бид ч бас анхнаасаа хамгийн сайн, өндөр үр дүнтэй эмчилгээ үйлчилгээг санал болгож, үүнийгээ мэргэжлийн түвшинд үзүүлэх сайн боловсон хүчин, эмч мэргэжилтнүүдийг бэлтгэнэ, тэгээд үйлчлүүлэгч бүрд хамгийн өндөр үр дүнг гаргана гэдэг л зорилт тавьж ирсэн. Энэ хүрээндээ ч үргэлж сайжирч, туршлагажиж ирсэн байна. Удахгүй бид шинэ эмнэлгээ нээх гэж байна.

No description available.

-Шинээр нээгдэх эмнэлгийн онцлог юу байх вэ?

Гоо сайхны эмнэлэг гэхээр хүмүүс нэг бол иллэг массаж хийдэг газар эсвэл хэдэн хүүхнийг адилхан царайтай болгодог газар гэж ойлгоод байдаг. Гэтэл хүн гоо сайхан байна гэдэг дан ганц арьс арчилгаа биш гэж дээр ярьсан. Тэгэхээр шинээр нээсэн эмнэлэг маань гоо сайхны мэс засал, үсний эмчилгээ, эрүүлжих, тураах үйлчилгээ, эрэгтэйчүүд эмэгтэйчүүдийн далд гоо сайхан, шүдний эмчилгээ зэрэг үйлчилгээг цогцоор нь үзүүлдэг эмнэлэг байх юм. Энэ бүгд нийлээд тухайн үйлчлүүлэгчид маань системтэйгээр үр дүн өгснөөрөө энэ хүн гоо сайхан болно гэдэг агуулгаар эмнэлгийнхээ концепцийг гаргасан. Салбарынхаа хөгжлийг дагаад мөн олон жил үйлчлүүлсэн үйлчлүүлэгчдийнхээ итгэлтэй газраасаа, нэг дороос бүх үйлчилгээг авдаг байх хүсэл сонирхлынх нь дагуу ийм болгож өргөжихөөс ч аргагүй юм. Хүмүүс цаг хугацаагаа хэмнээд найдвартай газраас нэг дор олон үйлчилгээг авах, гэр бүлээрээ үйлчлүүлэх хэрэгцээтэй болж байна. Түүнд нь нийцүүлсэн үйлчилгээнүүдийг бид үзүүлэхээр төлөвлөсөн. Мэс заслын тухайд бид голчлон нөхөн сэргээх чиглэлд төвлөрнө. Төрсний дараах далд гоо сайхны хагалгаа, хөх томруулах хагалгаа, магадгүй гэнэтийн ослоос ч юм уу хамраа гэмтээсэн бол хамрын гоо сайхны хагалгаа хийх гэх мэт. Шүдний гоо сайхны, нөхөн сэргээх эмчилгээ мөн хийгдэнэ. Сайхан инээмсэглэл чинь хүний хамгийн чухал чимэг. Мөн гэр бүлээрээ үйлчлүүлэхэд боломжтой байх үүднээс өсвөр насны хүүхдүүдэд тохирсон арьс арчилгаа, хүүхдийн шүдний эмчилгээ зөвлөгөө өгөх зэргээр ажиллах юм. Түүнчлэн бид энэ салбартаа олон жил ажилласан туршлагатай эмнэлгийн хувьд салбараа дэлхийн жишигт хүргэчих юм сан гэдэг зорилгоо ч бодсон бусад эмнэлгүүдээ хамгийн сүүлийн үеийн бүтээгдэхүүн, тариа тарилга зэргээр хангадаг ханган нийлүүлэгчээр ажиллаж эхлэхээр болсон. Манай эмнэлэг байгуулагдсан цагаасаа эхлэн хэрэглэж байгаа бүтээгдэхүүн тариа тарилга, дагалдах хэрэгслээ дандаа хамгийн сайн гэсэн үйлдвэрлэгчдээс өөрсдөө захиалж авч хэрэглэж ирсэн. Гэтэл зах зээл дээр тэдгээрийг ганзагаар оруулж ирэх, хувь хүн оруулж ирээд хадгалалт хамгаалалт алдагдах гэх мэт асуудлууд байдаг. Гоо сайхан гэдэг хүний хамгийн эмзэг чухал зүйл учраас бүтээгдэхүүний найдвартай байдал, ариун байдал, чанар гэдэг юу юунаас илүү чухал шүү дээ. Тийм учраас бид дэргэдээ ханган нийлүүлэх байгууллагатай болсон. Түүнээс гадна бид хэрэглэгчдийнхээ аюулгүй байдлыг хамгаалах зорилгоор дэргэдээ лаборатори ажиллуулж байна. Энэ давхар өөрсдийгөө ч эрсдэлээс сэргийлж байгаа хэрэг. Ер нь миний хувьд анх энэ салбарт ажиллаж эхлэхдээ л хүнийг гоо сайхан байлгахад туслах бүх боломжийг нэг дор төвлөрүүлсэн, нэг хаалгаар ороод бүх үйлчилгээгээ авч болох тийм боломжийг бүрдүүлэх сэн гэж хүсдэг байсан тэр зорилгоо бодит болголоо.

No description available.

 

Та түрүүнд салбараа дэлхийн жишигт хүргэхийн төлөө ажилладаг гэж ярилаа. Энэ салбар хөгжих нь эдийн засагт болоод улс орны хөгжилд ямар хувь нэмэр оруулах боломжтой юм бэ?

Өнөөдрийн байдлаар манай салбарт 300 гаруй тэрбум төгрөг эргэлдэж байдаг. Бараг л уул уурхайн салбарын дараа орох байх. Тэгэхээр энэ их мөнгө гадагшаа гараад явчих боломжтой байсан гэсэн үг шүү дээ. Анх бол манайхан гоо сайхны хагалгаа, үзлэг хийлгэж зөвлөгөө авах гэж гадагшаа маш их явдаг байсан. Одоо тэр урсгалын тодорхой хэсэг нь эх орондоо үлдэж байна. Учир нь манай эмнэлгүүдийн хүчин чадал сайжирсан эмч нар маань туршлагажсан. Гоо сайхны хагалгаа гэхэд эмч өвчтөн хоёр маш сайн ойлголцох нь чухал учраас энгийн мэс заслуудыг эх орондоо хийлгэсэн нь илүү дээр болсныг үйлчлүүлэгчид маань ойлгодог болжээ. Тэгэхээр энэ салбар хөгжих тусам гадагшаа гарах мөнгөний урсгалыг эх орондоо үлдээхээс гадна гаднаас мөнгөн урсгал татах боломжтой. Жишээ нь манай эмнэлгийн хамгийн их ачаалалтай сар 6-7 сар байдаг. Энэ нь гадаадад байгаа Монголчууд маань эх орондоо амрах гэж ирэхдээ Монголынхоо эмнэлгүүдэд эмчилгээ үйлчилгээ хийлгээд явдаг үе юм. Тодорхой хэмжээний валютын урсгалыг эх орондоо авчирч байна шүү дээ тэд маань.

No description available.

Түүнээс гадна манай улсад нэмэгдэж байгаа аялал жуулчлалыг дагаад бид нар бүс нутгийн улс орнуудад тухайлбал ОХУ, ӨМӨЗО, Киргизстан, Казакстан зэрэг орнуудаас эрүүл мэнд гоо сайхны аялал жуулчлалыг татах боломжтой. Өнгөрсөн жилүүдэд хэд хэдэн орнуудаар явж үзэхэд эдгээр орны иргэд Япон, Солонгос руу явахаас арай хямд зардлаар, өөрийн орныхоос илүү өндөр түвшний үйлчилгээг манай улсаас авах боломжтой нь харагдаж байсан. Манай шинэ залуу эмч нар маань бүгд англи хэлтэй төгсөж байна. Тэгэхээр бид бүс нутгийн түвшинд технологи, туршлага аль алинаараа тэргүүлж байгаагийнх эрүүл мэнд, гоо сайхны аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, тухайн улс орнуудад салбар эмнэлгээ байгуулах зэргээр ажиллах бүрэн боломж бий гэж харж байна.

-Тийм юм байна. Тэгэхээр та бүхэн шинэ эмнэлгээ нээж байгаатай холбогдуулаад дахиад шинэлэг эмчилгээ үйлчилгээ нэвтрүүлж байгаа юу?

Шинэ эмнэлэг нээгдсэн, мөн 15 жилийн ой болж байгаатай холбогдуулаад бид PRP эмчилгээний цоо шинэ технологийг Монголд оруулж ирсэн. Энэ нь арьсыг нөхөн төлжүүлдэг PRP технологийг үс ургуулах, үе мөчний эмчилгээнд, чихрийн шижинд хүртэл хослуулж хэрэглэж болох шинэ технологи. Өнөөдөр дэлхий нийтээр гоо сайхны маш олон нэр төрлийн эмчилгээ тарилгууд цаг алдалгүй хөгжиж байдаг. Гэхдээ аль ч үед тухайн хүний өөрийнх нь эд эсээр нөхөн сэргээдэг энэхүү PRP эмчилгээ ердөөсөө моодноос гардаггүй, дагаад л хөгжөөд явдаг хамгийн аюулгүй эрсдэлгүй тэгсэн хэр нь үр дүнтэй байдаг. Тиймээс бид өнгөрсөн жил Америкийн, Холливудын, Дубай, Канадын алдартай эмч нар яг ямар PRP ашиглаад байна вэ гэдгийг багагүй хугацаанд судлаад энэхүү VIRTOUSE брэндийг сонгон албан ёсны түншээр ажиллаж эхлээд байна.

No description available.

Сүүлийн 10 гаран жил PRP эмчилгээ манай гол эмчилгээнүүдийн нэг байсан бас тодорхой хэмжээнд туршлагыг бид хуримтлуулсан байна. Ер нь бол PRP чинь хүнээс өөрөөс нь хамгийн сайн буюу дархлааны эсүүдийг нь сонгомлоор ялгаж аваад бие организмын хаана нь эд эсийн хөгшрөлт явагдаж, асуудал үүсэж байна тэр хэсгийг өөрийнх нь эд эсээр нөхөн сэргээх боломжтой эмчилгээ. Тэгэхээр энэ шинэ PRP-ын онцлог бол өмнөхөөсөө илүү өргөн хүрээнд жишээ нь шүдний буйлыг нөхөн сэргээх, имплант суулгах, хүнд хагалгааны шарх хурдан эдгээж чадахгүй байх үед, мөн дээрээс нь гоо сайхны эмнэлгүүд арьсны эмчилгээ үйлчилгээнд ашиглахаас гадна үс ургуулах, тэр бүү хэл үе мөчний нөхөн сэргээлт, чихрийн шижинд хүртэл ашиглаж болох ийм эмчилгээ юм.

Өмнө нь PRP гэхээр нэг хуруу шилэнд цуснаас сийвэн ялгаад тарьчихдаг гэсэн энэ ойлголтыг эвдээд маш өндөр технологийн аргаар 5-аас 10 төрлөөр бий болгоод үйлчилгээ болгон дээр сонгомлоор ашиглах боломжийг бий болгож өгснөөрөө VIRTOISE онцгой байна. Тэгэхээр дан ганцхан бид нар өөрийнхөө эрх ашгийн төлөө биш нийт хүмүүсийг эрүүл аюулгүй эмчилгээ авахад бас тодорхой хэмжээгээр өөрсдийнхөө хувь нэмрийг оруулж байгаа гэж бодож энэ технологийг нэвтрүүлээд ажиллаж байна.

Сүүлийн асуулт. Эмнэлгүүд маань олон болж хөгжихийн хэрээр үнийг дагаад янз бүрийн эрсдэлүүд гарах, үйлчлүүлэгчдийн дунд эргэлзээ үүсэх, мэс засал хийлгэхийн сайн муу тал гээд маш их сэтгэгдлүүд байдаг. Энэ тал дээр танай эмнэлэг хэрхэн ажиллаж ирсэн бэ?

Өнгөрсөн 15 жилийн хугацаанд манай эмнэлэг дээр харьцангуй гомдол санал гарах нь бага байсан. Энэ нь магадгүй манайх мэсийн бус эмчилгээнүүд дээр төвлөрч үйл ажиллагаа явуулж ирсэнтэй холбоотой байх. Гэхдээ ямар ч эмчилгээ үйлчилгээг хийлгэхээсээ өмнө бид нар эрсдэлээ заавал тооцдог байх хэрэгтэй. Эрсдэлийг тухайд хаа ч адилхан шүү дээ. Солонгост жишээ нь бид хамрын хагалгаанд орлоо гэхэд л хагалгааны явцад эсвэл нойрсуулах явцад ямар нэгэн эрсдэл тохиолдоод амь насаа алдлаа гэхэд гомдолгүй гэсэн гарын үсэг зуруулаад л хагалгаанд оруулдаг. Тухайн хүний биеийн байдал, гэнэтийн ямар ч зүйл тохиолдохыг үгүйсгэхгүй. Гол нь асуудал тулгарлаа гэхэд мэргэжлийн ур чадвартай эмч нар яаралтай арга хэмжээ авах боломж, техник хэрэгсэл бүхий найдвартай эмнэлэг, туршлагатай эмчээ л зөв сонгох хэрэгтэй. Энгийн тарилга хийлгэхэд хүртэл арьс руу хатгалт хийгдэнэ гэдэг утгаараа ариутгал, бүтээгдэхүүний найдвартай газарт үйлдвэрлэгдсэн эсэх , зөв тээвэрлэгдсэн үү, хадгалалт ямар горимд байсан, ямар эмчээр хийлгэх вэ зэрэг бүгд чухал.

No description available.

Солонгос бол жишээ нь 40 жилийн өмнөөс энэ салбараа бодлогоор хөгжүүлээд анагаахын сургуулиуд нь пластик гоо сайхны мэс заслын ангиар эмчээ бэлтгэж байна. Манай тухайд дандаа мэргэшүүлэх байдлаар богино хугацааны сургалтуудаар эмч нараа бэлдэж байна. Голцуу хувийн хэвшлийнхэн эмнэлгүүд өөрсдөө эмч мэргэжилтнүүдээ сургалтад хамруулах, гаднаас эмч урьж сургалт авах гэх зэргээр л бэлтгэж ирлээ. Тэгэхээр энэ салбарыг хөгжүүлэх бодлогын түвшинд тар засаг биш юм гэхэд ядахдаа бид холбоогоороо дамжуулаад Америкийн, Солонгосын эмч нараас нэгдсэн байдлаар суралцдаг, хамтдаа хөгждөг байх нь чухал гэж бодож байна. Тэгж чадвал энэ салбар гадагшаа урсаж байгаа олон сая долларыг эх орондоо үлдээх эргээд эх орондоо валютын урсгал татдаг, жуулчдыг авчирдаг, эдийн засагт өндөр хувь нэмэр оруулдаг салбар болж хөгжих бүрэн боломжтой.

Ярилцсанд баярлалаа. Хүсэж төлөвлөж байгаа бүхэнд нь амжилт хүсье.  

Дэлгэрэнгүй унших
АНХААРУУЛГА: УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуулийн хуулийн холбогдох заалтын хүрээнд тус сайтын сэтгэгдэл хэсгийг түр хугацаанд хаасан болно.

Тод индэр

Б.Одбаяр: Туулын хурдны зам түгжрэлийг бууруулах, амьдралын чанарыг дээшлүүлэхэд өндөр үр өгөөжийг авчирна

Огноо:

,

Нийслэлийн авто замын сүлжээг өргөтгөж, түгжрэлийг бууруулах Туулын хурдны зам төслийг Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх 24 мега төслийн хүрээнд хэрэгжүүлж байна. Тус төслийн бүтээн байгуулалтын ажлын гүйцэтгэгчээр Хонгконгийн “ХаоЮань групп” ХХК шалгарч, ажлыг эхлүүлэхэд бэлэн болсон. Үүнтэй холбогдуулан нийслэлийн Замын хөгжлийн газрын дарга Б.Одбаяраас зарим зүйлийг тодруулж, ярилцлаа.

-Монгол Улсад анх удаа хот доторх Туулын хурдны замын хэмжээний томоохон авто замын бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэхэд бэлэн болжээ. Аливаа ажлын эхлэх хүртэлх зам хамгийн урт гэдэг. Туулын хурдны замыг барьснаар яг ямар үр дүн гарах юм бэ?

-Туулын хурдны замыг барих гүйцэтгэгчийг олон улсын нээлттэй тендерээр шалгаруулж, Хонгконгийн ““ХаоЮань групп” ХХК шалгарч, гэрээний хэлэлцээрт ороход бэлэн болоод байна. Ирэх долоо хоногт буюу наймдугаар сарын эхээр авто замын ажлыг эхлүүлнэ. Туулын хурдны замын тендер сонгон шалгаруулалтыг 2025 оны нэгдүгээр сард зарлаж, ТЭЗҮ-ийг шинэчлэн боловсруулах, замын трассын бодит судалгаа, олон улсын туршлага судлах, газар чөлөөлөх зэргээр бэлтгэл ажлууд хийгдэж ирлээ. Нийслэл 2025 оныг “Бүтээн байгуулалтын жил”-ээр нэрлэж, хотод хамгийн их тулгамдаад байгаа түгжрэл, агаарын бохирдол, эрчим хүч зэрэг асуудлыг шийдвэрлэхээр 24 мега төслийг гараанаас гаргаж байгаагийн нэг нь Туулын хурдны зам. Туулын хурдны зам, Шинэ тойрог замтай хамтаар баригдсанаар түгжрэлд хамгийн өндөр үр дүнгээ үзүүлж, нийтдээ 40 гаруй хувиар түгжрэлийг бууруулна. Энэ бол маш том үр дүн гэж үзэж, хүлээлт өндөр байна.

-Туулын хурдын замын техникийн үзүүлэлтээс товч дурдвал?

-Үндсэн авто замын урт 32 км, үндсэн авто замын эгнээ 6, хоёр түвшний огтлолцол бүхий гарц уулзварыг 7 байршилд шийднэ. Хоорондын зай нь 3-7 км байна. Үндсэн авто замаас гадна холбоос замуудыг барина гэсэн үг. Нийт 9.8 км урт гүүрэн байгууламж, 4 байрлалд туннель барина. Авто замаар дамжих тооцоот хурдыг 80-100 км/цаг гэж тооцоолж байна. Туулын хурдны зам дангаараа замын хөдөлгөөний дундаж хурдыг 13.5 хувиар нэмэгдүүлнэ.

-Байршлын хувьд яг хаанаас хаа хүртэл гэж төсөөлөх вэ?

-Ерөөсөө л хотын зүүн зах буюу Улаанбаатар-Налайх чиглэлийн авто замаас Баруун аймаг руу салдаг аюулгүйн тойрог хүртэл Улаанбаатар хотын урдуур буюу Богд уулын энгэрээ дагаж 32 км тасралтгүй үргэлжилнэ. Дундуур нь 7 орц гарцтай. Олон улсын экспресс зам байдлаар гэрлэн дохиогүй үргэлжилнэ гэж тооцоолж байгаа. Хурдны зам дундуур орц гарцыг шийдэж өгснөөр Энхтайваны гүүр, Яармагийн гүүр, Наадамчдын гүүр, Сонсголонгийн гүүр зэргээр дамжин өнгөрөх Улаанбаатар хотын төвийн хэсгийн ачааллыг хуваалцаад зогсохгүй одоогийн асуудал болоод байгаа Нисэх, Яармагийн түгжрэлийг арилгана гэж тооцож байна.

-Туулын хурдны замыг хэдий хугацаанд барих вэ. Нэгэнт бариад эхлэх нь тодорхой болсон учраас санхүүжилтийн хувьд л асуудал үүсэхгүй бол барьчих боломжтой санагдаж байна?

-Туулын хурдны замыг богино хугацаанд өндөр үр дүнтэй барьж байж л түгжрэлийг бууруулна. Энэ хүрээндээ бид Улаанбаатар хотын хэмжээнд 2024 онд өмнөх 10 жилийн хугацаанд баригдсан авто замуудаас ч урт авто замыг шинэчилсэн. 2025 онд ч хурдны замтай, олон түвшний огтлолцлол замтай болохын тулд нэгдүгээр түвшний авто замуудын шинэчлэл үргэлжлээд явж байна. Санхүүжилтийн тал дээр барилгын ажил нийт 2.3 наяд төгрөгийн төсөвт өртөгтэй. Нийт өртөгт үндсэн авто зам, гүүр туннель, шугам сүлжээний ажил болон бусад ажлууд  багтана. Энэ онд 500 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг шийдсэн. Гүйцэтгэгчээ шалгаруулчихлаа. Ажил явуулахад асуудал байхгүй. 2028 оны наймдугаар сард Туулын хурдны замын зорчих хэсгийн хөдөлгөөнийг нээхээр төлөвлөсөн.

-Туулын хурдны замын барилгын ажлыг гүйцэтгэх Хонгконгийн “ХаоЮань групп” ХХК-ийн талаар хүмүүс их сонирхож байгаа байх. Хэр туршлагатай компани юм бэ?

-Туулын хурдны замын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендерт 4 компаниас шалгарсан нь “ХаоЮань групп” ХХК. Энэ компани нь 2008 онд Хонгконгт бүртгэгдсэн. Инженер, худалдаа, логистик, эрчим хүч, ашигт малтмал, хөдөө аж ахуй, авто зам гээд олон салбарт бүтээн байгуулалт хийдэг туршлагатай. Европ, Ази, Африк, Ойрхи Дорнодын улсуудад 10 гаруй салбар компанитай. Малайз, Ангол, Этиоп, Серби, Казахстан, Хятад, Хонгконгт дэд бүтцийн болон хурдны замын төслүүд хэрэгжүүлж байсан. Хүлээлгэж өгсөн төслүүдээс нь дурдвал, Ангол улс Мозамбикийн төмөр замын төсөл, Ангол улс Луандагийн олон улсын шинэ нисэх онгоцны буудлын төмөр замын салбар шугам ба шугамын дагуух таван нэгдсэн төв станцын төсөл, Сербийн 253 км хурдны зам болон E763 хурдны зам, Серби-Унгар-Сербийн төмөр замын төсөл, Казахстан Кама хурдны замын төсөл, Малайзын KKIP баталгаат орон сууцны төсөл, Ангол улсын Онджива хотын усан хангамжийн төсөл, Малайз улсад байгаль орчныг хамгаалах технологи бүхий аюултай хог хаягдлыг боловсруулах иж бүрэн үйлдвэрийн төслийг хэрэгжүүлж байсан. Олон улсын инженерийн салбарт төлөвлөлт, зураг төсөл, барилгын ажлын болон төслийн удирдлагын тэргүүлэх чадвартай. Дотоод, гадаадын олон компани, банк, даатгалын байгууллагатай урт хугацааны тогтвортой хамтын ажиллагаа тогтоосон бөгөөд жилд 2 тэрбум ам.долларын үйлдвэрлэлийн хүчин чадалтай. Туулын хурдны замыг барьж ашиглалтад хүлээлгэн өгөх бүрэн бололцоотой компани гэж үзэж, шалгуур үзүүлэлтүүдтийг хангасан учраас сонгосон.

-Хотоо тойроод 32 км урт үргэлжлэх хурдны замтай болчихвол мэдээж хэнд ч таатай, жинхэнэ бүтээн байгуулалт болно гэж бодож байна?

-Тэгэлгүй яах вэ. Туулын хурдны замаар түгжрэлийг бууруулаад зогсохгүй шүү дээ. Цаашид энэ хэмжээний бүтээн байгуулалтыг улс орондоо хийж чадах юм байна гэсэн урам зориг ч болно. Тиймээс нийслэлийн удирдлага, баг, хамт олон хичээж ажиллаж, төслөө амжилттай хэрэгжүүлнэ. Туулын хурдны зам түгжрэлийг бууруулахаас гадна эдийн засгийн хувьд ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, түгжрэлээс үүдэлтэй алдагдсан боломжийг нөхөх, эдийн засгийн эргэлтэд эерэг нөлөөтэй. Жишээлбэл, Улаанбаатар хотын иргэд цаг хугацаа, ажиллах боломж, түлш зэргээ түгжрэлд зарцуулдаг учраас нэг цагт 6500 төгрөг, жилд 3 их наяд төгрөгийг түгжрэлээс болж алддаг байна. Туулын хурдны зам төслөөр энэ алдагдсан боломжийн өртгийг нөхнө. Ингэснээр иргэдийн амьдралын чанар сайжирна. Гол нь стрессгүй амьдарна. “20 минутын хот” төлөвлөлтийг дэмжинэ. Азийн авто замын сүлжээний хөгжлийг дэмжиж, Улаанбаатар хотыг тойрон гарах тасралтгүй хөдөлгөөн бий болсноор хотын төвийн агаарын бохирдлыг бууруулахад ч хувь нэмрээ оруулна. Олон талын ач холбогдолтой төсөл бол Туулын хурдны зам юм.

Дэлгэрэнгүй унших

Тод индэр

"Монгол дархан: өв, урлахуй" тусгай үзэсгэлэнд 60 уран бүтээлч 130 гаруй бүтээлээ дэлгэлээ

Огноо:

,

Монгол дархны уламжлалт өв, соёлыг хадгалан хамгаалах, судлан шинжлэх, олон нийтэд сурталчлан таниулах, түгээн дэлгэрүүлэх, соёлын биет бус өвийг өвлөн уламжлагч ахмад дархчуудыг хөхиүлэн дэмжих, тэдний мэдлэг ухааныг хойч үедээ өвлүүлэн уламжлуулах зорилгоор “Монгол дархан: өв, урлахуй” тусгай үзэсгэлэ2025 оны долоодугаар сарын 04-ний өдөр Чингис хаан Үндэсний музейд нээлтээ хийлээ.

Өдгөө дөрөв дэх жилдээ зохион байгуулж буй уг үзэсгэлэнг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн ивээл дор Өндөр гэгээн Занабазарын мэндэлсний 390 жилийн ойг тохиолдуулан дэлгэж байгаа онцлогтой.  

“Монголчуудын түүхэнд дархчуудын оролцоо” сэдвийн дор болж буй тус үзэсгэлэнд Монгол, Буриадын 60 уран бүтээлч, дархан 138 бүтээлээр үзэсгэлэнгээ дэлгэсэн юм. Ийнхүү ардын, шашны, чимэглэлийн урлал болон чөлөөт уран бүтээл зэрэг дөрвөн төрлөөр бүтээлүүдийг хүлээн авч, шилдэг 20 бүтээлийг шалгарууллаа.

Шилдгийн шилдэг дөрвөн бүтээлч:

  • Хүрэл цутгуурт алтан шармал “Цагаан дарь эх” – “Занабазарын хийц” ТББ;
  • “Мөнгөн цар аяга” – Уран дархан Б.Баярсайхан;
  • Луун сийлбэртэй, алтан шармал “Ган хэт хутга” – Уран дархан Н.Бат-Эрдэнэ;
  • “Хүннү эмээл” – “Мөнгөн талст” урлангийн бүтээл тус тус шилдгийн шилдгээр шалгарлаа.

Уран бүтээлч Д.Энхдаваа “Би уг үзэсгэлэнд дөрвөн бүтээл дэлгэснээс “Хас Эрдэнэ” гэх бүтээлээрээ шилдэг уран бүтээлч шагналыг хүртлээ. Ган сийлбэрээр урласан уг бүтээлээ орчин цагийн хийцээр алмас эрдэнийн 15 шигтгээ шигтгэн хийсэн. Очир алмас нь тухайн айл гэр, хувь хүний эд хөрөнгийг хамгаалахаас гадна өнө мөнх, өргөн дэлгэр байхыг бэлгэддэг. Мөн хэт хутга нь монгол эр хүний гоёлын нэгэн чухал зүйл бөгөөд үе удамдаа өвлүүлэн үлдээдэг гэдгээрээ эрхэм ач холбогдолтой” хэмээв.

Уран бүтээлч Г.Эвсанаа “Уг үзэсгэлэнд хоёр дахь жилдээ уран бүтээлээ дэлгэж байна. Утсан сүлжмэл, хөөмөл хоёрыг хослуулан XIII-XV зууны үеийн хатдын эдэлж хэрэглэж байсан зүйлсээс санаа аван “Хатан эмээл” хэмээх бүтээлээ туурвисан” гэлээ.

Үзэсгэлэнг Чингис хаан Үндэсний музейд долоодугаар сарын 4-20-ны өдрүүдэд дэлгэнэ.

Дэлгэрэнгүй унших

Тод индэр

П.Батчимэг: Цахилгаан скүүтерийг 16-гаас дээш, цахилгаан дугуйг 18-аас дээш насныхан жолоодно гэж хуулийн төсөлд тусгасан

Огноо:

,

Улсын Их Хурлын даргын 76 дугаар захирамжаар Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор цахилгаан дугуй, суррон, цахилгаан скүүтерийн хэрэглээг зохицуулах талаар санал, дүгнэлт гаргах, холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсэг өнгөрсөн оны 09 дүгээр сард байгуулагдсан. Тус ажлын хэсгийн ахлагч, Улсын Их Хурлын гишүүн П.Батчимэгээс хуулийн төслийг боловсруулах явцын талаар тодрууллаа.

-Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж буй гол зорилго нь юу вэ?

-Хүн амын хэт төвлөрөл, хотжилт, авто замын түгжрэлээс үүдэлтэйгээр Нийслэл Улаанбаатар хотод нийтийн хэрэглээний цахилгаан скүүтер түрээсийн шинэ төрлийн үйлчилгээ бий болж, иргэдийн хэрэглээг өсгөж байна. Гэвч үүнийг дагаад цахилгаан дугуй /суррон/, цахилгаан скүүтерээс унаж бэртэх, явган зорчигч, автомашин, унадаг дугуй, мотоциклтэй мөргөлдөж зам тээврийн осол гэмтэлд өртөх, иргэдийн аюулгүй, тайван зорчих эрхэд нөлөөлөх, өөрийн болон бусдын амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгөнд хохирол учруулах явдал ихсэж байна.

Улаанбаатар хотод өдөрт дунджаар 700-800 мянган тээврийн хэрэгсэл авто замын хөдөлгөөнд оролцдог гэсэн статистик мэдээлэл бий. Үүний хажуугаар шинэ тутам гарч ирж буй цахилгаан тээврийн хэрэгслүүд ямар ч зохицуулалтгүйгээр замын хөдөлгөөнд оролцож байна. Иймд төрөөс иргэнийхээ амьд явах, эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах үндсэн эрхийг хангах, хүүхдийн ашиг сонирхлыг нэн тэргүүнд хамгаалах “хууль зүйн баталгааг” бий болгох үндсэн үүргийн хүрээнд зайлшгүй хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах шаардлагатай байгаа юм.

-Уг хуулийн төслийг боловсруулахад бусад улсын туршлагыг судалсан уу?

-Манай ажлын хэсэг өнгөрсөн сард Бүгд Найрамдах Казахстан Улсад ажиллаж, туршлага судлаад ирсэн. Тус улсын байгаль цаг уурын онцлог, түгжрэл, цахилгаан тээврийн хэрэгслийн хэрэглээ зэрэг нь манай улстай төстэй юм билээ. Түүнчлэн цахилгаан скүүтер, цахилгаан дугуйг Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуульдаа 2023 оны 06 дугаар сард  өөрчлөлт оруулж, баталсан гэдгээрээ онцлогтой. Тус хуулиар цахилгаан скүүтер, жижиг цахилгаан тээврийн хэрэгсэл хэмээн тодорхойлсон байдаг. Манай ажлын хэсэг хуулийг боловсруулж батлуулсан салбарын яам тамгын газар, энэ чиглэлд бизнес эрхэлдэг компаниудын төлөөлөлтэй уулзсан. Ингэхдээ Астана, Алматы гэх томоохон хотуудад ажилласан. Алматы хотын тухайд авто замын нэгдүгээр эгнээг цахилгаан дугуй, скүүтер, мопедын зам болгож, тусгайлсан гэрлэн дохиотой болгож өгсөн нь сайн шийдэл байсан.

Казахстан улс цахилгаан скүүтерийг 25 км/цагаас хэтрэхгүй, зөвхөн 1 хүн унахад зориулагдсан, суудалгүй, 2 эсвэл 3 дугуйт тээврийн хэрэгслийг хэлнэ гэж тодорхой дурдсан байна билээ. Харин бидний хувьд тус улсын туршлагыг үндэслээд асуудлыг цогцоор нь шийдэх гээд зорьж байна.

-Хуулийн төсөлд орж буй өөрчлөлтийн талаар танилцуулахгүй юу?

-Товчхондоо цахилгаан скүүтерийг 16-гаас дээш, цахилгаан дугуйг 18-аас дээш насны хүн жолоодно гэж тусгасан. Мөн эдгээр тээврийн хэрэгслийн ангиллыг шинээр тодорхойлж, тээврийн хэрэгслийн техникийн дээд хурд, тээврийн хэрэгсэл зорчихыг зөвшөөрсөн замыг хуульчилна. Цаашлаад цахилгаан скүүтер, цахилгаан дугуйн жолоочийн эрх, үүрэг, жолоочид хориглох зүйлсийг тусгана. Мөн нийтийн хэрэглээний цахилгаан дугуй, цахилгаан скүүтерийн үйлчилгээ үзүүлэгчийн эрх, үүрэг, тусгай зөвшөөрлийн нөхцөл, шаардлагыг шинээр тодорхойлох юм.

-Цахилгаан скүүтерийн үйлчилгээ эрхлэгчдийн хувьд хуулийн төслийг хэрхэн хүлээн авч байна вэ?

-Үйлчилгээ эрхлэгчдийн зүгээс аль болох л хууль шаардлагагүй. Бид стандартаа баталчихвал мөрдөөд байж чадна гэдэг байр суурийг илэрхийлсээр байдаг. Гэхдээ хуулиар зохицуулж, хариуцлагажуулж үүрэгжүүлэхээс өөр аргагүй. Хууль баталж байж л бид шаардлага тавьж, хариуцлага нэхнэ. Одоо скүүтер түрээсийн бизнес эрхлэгчидтэй төрийн байгууллагуудын харилцаа нь албан бичиг солилцох хэлбэрээр өрнөж байна. Албан бичиг өгсөн гээд хариуцлага шаардах хууль эрх зүйн үндэслэл үүсэхгүй учраас хэн ч мөрдөж дагахгүй. Хууль баталж байж л хяналт зохицуулалтыг албажуулна. Хүний амь насны асуудал шүү дээ. Тээврийн цагдаагийн албаныхан скүүтер унасан иргэн гэдэг зам дээр хутга бариад гүйж байгаа хүнээс ялгаагүй байна хэмээн тодорхойлж байна. Яг голыг нь олсон тодорхойлолт шиг санагдсан.

-Хуулийн төсөл ямар шатанд явж байна вэ?

-Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулсантай холбогдуулан олон нийтийн хэлэлцүүлгийг зохион байгуулсан. Энэхүү хэлэлцүүлэгт иргэд, олон нийт, үйлчилгээ эрхлэгчид, холбогдох төрийн байгууллагуудын 100 гаруй хүн оролцож, санал бодлоо илэрхийллээ. Хэлэлцүүлгээс гарсан саналыг хуулийн төсөлд тусгасан. Манай ажлын хэсэг тус хуулийн төслийг өнгөрсөн оны 09 дүгээр сараас хойш боловсруулж, үндсэндээ Улсын Их Хурлын  намрын чуулганы завсарлагааны хугацаанд төвлөрч ажилласан. Үүний дүнд хуулийн төслийг 2025 оны 03 дугаар сарын 23-нд Улсын Их Хурлын Тамгын газрын d.parliament.mn/ сайтад байршуулж, https://d.parliament.mn/tusul/c618cdf9-42ec-4c4d-875c-8c3e79b93795 олон нийтээс санал авч, /2025.04.15/-нд  Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газарт санал авахаар хүргүүлсэн.

Засгийн газрын ирүүлсэн саналыг хуулийн  төсөлд тусгаж эцэслэхээр бэлтгэж байна. Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг Улсын Их Хурлын энэ хаврын чуулганы хугацаанд өргөн барихаар бэлтгэж байна.

Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа
Тод мэдээ1 цаг 9 минут

Мотоцикл болон чанга дуу чимээтэй тээврийн хэрэгсэлд тавих хяналт ша...

Тод мэдээ1 цаг 9 минут

АНУ-д оршин суугаа монгол иргэдийн анхааралд!

Тод мэдээ1 цаг 13 минут

Төрийн өмчийн ЕБС-ийн элсэлтийн цахим бүртгэл энэ сарын 12-нд эхэлнэ...

Тод мэдээ1 цаг 17 минут

2026 оны төсвийн төсөлд олон нийтээс санал авах танхимын хэлэлцүүлги...

Тод мэдээ1 цаг 20 минут

2025 оны эхний долоон сарын байдлаар 420 хүүхэд зам тээврийн осолд ө...

Тод мэдээ1 цаг 26 минут

Женев хотноо зохион байгуулагдсан Парламентын дарга нарын дэлхийн 6-...

Тод мэдээ1 цаг 45 минут

Авто засвар, авто угаалга, хоёрдогч түүхий эд худалдаалж буй 188 бай...

Өнөөдөр1 цаг 47 минут

Нийслэлийн цэцэрлэгийн цахим бүртгэл өнөөдөр эхэлнэ

Өнөөдөр1 цаг 52 минут

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

Өнөөдөр2 цаг 1 минут

Улаанбаатарт өдөртөө 23 хэм дулаан

Тод мэдээ2025/08/01

Айл өрхийг 2028 оныг хүртэлх хугацаанд үе шаттай хийн газын хэрэглээ...

Тод мэдээ2025/08/01

СЭРЭМЖЛҮҮЛЭГ: Гурван настай хүүхэд голын усанд живж нас баржээ

Тод мэдээ2025/08/01

Үерийн аюулаас сэрэмжлүүлж байна!

Тод мэдээ2025/08/01

Мотоцикл, автомашин мөргөлдсөн ноцтой ослын улмаас нэг хүн амиа алдж...

Тод мэдээ2025/08/01

Тээврийн хэрэгсэл хулгайлдаг хоёр бүлэг этгээдүүдийг баривчиллаа

Тод мэдээ2025/08/01

СЕХ: Улс төрийн 27 нам хуулийн хугацаанд тайлангаа ирүүллээ

Тод мэдээ2025/08/01

Энэ арав хоногт цаг агаар ямар байх вэ

Тод мэдээ2025/08/01

2026 оны төсвийн төсөлд олон нийтээс санал авах танхимын хэлэлцүүлги...

Тод мэдээ2025/08/01

Б.Содбаатар: “Улаанбаатар Трам” төслийн шав тавьсан гэх мэдээлэл...

Өнөөдөр2025/08/01

Г.Занданшатар: НӨАТ-ын буцаан олголтыг 5 хувь болгоно

Тод мэдээ2025/07/31

Энхтайваны гүүрний доор хэсэгт 1100 метр борооны ус зайлуулах шугам ...

Тод мэдээ2025/07/31

Ашиглалтын шаардлага хангахгүй барилгыг буулгаж, шинээр орон сууц ба...

Тод мэдээ2025/07/31

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан ОХУ-ын Холбооны Хурлын Холбооны Зөвлөли...

Тод мэдээ2025/07/31

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан болов

Тод мэдээ2025/07/31

ЗГ: Улаанбаатар хотын дулаан хангамжид схемийн өөрчлөлт хийнэ

Тод мэдээ2025/07/31

ЗГ: 2026 оны төсөвт татвар төлөгчдийн саналыг тусгахыг үүрэг болгов

Тод мэдээ2025/07/31

Улаанбаатар метро барих гүйцэтгэгчийг шалгаруулах II шатны сонгон ша...

Тод мэдээ2025/07/31

Нүкага Фүкүширо: Хоёр орны парламентын хамтын ажиллагаанд шинэ хууда...

Өнөөдөр2025/07/31

УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь

Өнөөдөр2025/07/31

Улаанбаатарт өдөртөө 28 хэм дулаан

Санал болгох