Тод мэдээ
Нутгийн өөрийн удирдлага мөхөж байна
Монгол улсын Анхдугаар үндсэн хуулийн гуравдугаар зүйлд: Улс төрийн бүх хэргийг ард түмнээс удирдан гүйцэтгүүлэх явдлыг хүндэтгэх... агуулгыг, мөн 1992 онд батлагдсан Монгол Улсын шинэ үндсэн хуульд Монгол Улсын иргэн бүр төрийн аль ч шатанд төлөөллийн байгууллагаараа дамжуулан засаглалын эрхэд оролцох боломжтойг тус тус заасан төдийгүй нутгийн удирдлага, төрийн удирдлага хоёр аль аль нь давуу эрх эдлэхгүйгээр хосолмол байдлаар засаг, төрийн үйл ажиллагааг удирдаж явуулах ёстойг тусгасан байдаг.
Харин 2022 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хэрэгжиж эхлээд байгаа Монгол Улсын засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуультай /МУЗЗНДНТУТХ/ холбоотой хэд хэдэн асуудал иргэдийн сонгох, сонгогдох эрх болоод, төрийн үйл хэрэгт төлөөллийн байгууллагаараа дамжуулан оролцох боломжийг хязгаарласан. Мөн шат шатны иргэдийн төлөөллийн байгууллагад сонгогдон ажиллаж буй төлөөлөгчдийн бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэх, гүйцэтгэх засаглал буюу Засаг даргын үйл ажиллагаанд хяналт тавих эрхэд “хуульчлан халдаж”, эдийн засгийн эрх чөлөө, үйл ажиллагаа явуулах боломжийг хаан боогдуулж, эргээд гүйцэтгэх засаглалийн хараа хяналтад ажиллахаас өөр гарцгүй болгож буй тухай энэхүү нийтлэлээр хөндөхийг зорилоо.
Эдгээрийг “Иргэний эрхийн зөрчил”, “ИТХ-ын байгууллагын эрхийн зөрчил”, “Төлөөлөгчийн эрхийн зөрчил”, “Засаглалын эрхийн зөрчил” гэсэн үндсэн хэсгүүдэд хуваан авч үзье!
Нэг: Иргэний эрхийн зөрчил
Иргэн та анхан шатны нэгж буюу хорооны иргэдийн нийтийн хурлын сонгуульд санал өгснөөр хорооны засаг дарга, ИНХ-ын даргын томилгоонд оролцох эрхтэй. Түүнчлэн дүүргийн ИТХ-ын сонгуулиар ИТХ-д төлөөлөгчөө сонгож, Засаг даргын томилгоонд оролцоно. Мөн Нийслэлийн ИТХ-ын сонгууль, УИХ-ын сонгуульд саналаа өгснөөр бүх шатны сонгуульд тэгш эрхтэйгээр оролцож, төлөөллийн ардчиллаа хэрэгжүүлэх боломж бүрддэг. Гэтэл 1992 онд батлагдсан ардчилсан үндсэн хуулийн “Иргэд сонгож байгуулсан төлөөллийн байгууллагаараа дамжуулан засаг төрийн үйл хэрэгт оролцоно” гэсэн суурь зарчим өдгөө алдагдахад хүрлээ.
Хоёр: ИТХ-ын байгууллагын эрхийн зөрчил:
Иргэдийн сонголтын үр дүнд бий болсон ДИТХ-ын байгууллага хэнээс ч хараат бус, өөрийн харьяалах засаг захиргааны нэгжийн нийгэм, эдийн засгийн асуудлыг бие даан шийдвэрлэж, иргэдийн хууль ёсны эрх, ашиг сонирхлыг хамгаалан ажиллах ёстой. Энэ нь одоо мөрдөж буй үндсэн хуулийн зарчим юм.
Гэтэл 2022 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс дагаж мөрдөж эхэлсэн МУЗЗНДНТУТХ-иар шат шатны иргэдийн төлөөллийн байгууллага хараат бусаар үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болж, 100% Засгийн газрын хараат боллоо. Ард иргэдийн хараат байх ёстой байгууллагыг гүйцэтгэх засаглал буюу Засгийн газар хэрхэн хараат болгож буйг дурдвал тухайн засаг захиргааны нэгжид харьяалагддаг нийт хүн амын эрүүл мэнд, аж байдал, хүрээлэн буй орчныг сайжруулах, ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, бүтээн байгуулалтад зарцуулагдах дүүргийн татварын орлогын бүрдүүлэлт, зарцуулалтыг МУ-ын Засгийн газар хуваарилах, захиран зарцуулах зохицуулалттай болсон нь нутгийн өөрийн удирдлагын байгууллагын хөгжил, эрх хэмжээнд гүйцэтгэх засаглал халдаж, “Нутгийн удирдлага, төрийн удирдлага хоёр хосолмол байдлаар ажиллаж, аль нэг нь давуу эрх эдлэхгүй 50:50 хувийн эрхтэйгээр засаг төрийн үйл ажиллагааг удирдаж явуулах зарчим”-ыг зөрчиж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл танай гэр бүлд эцэг эхийн тань хөдөлмөрлөж олсон хөрөнгө мөнгийг хажуу айлынхан дур мэдэн зарцуулахтай адил.
Гурав: Төлөөлөгчийн эрхийн зөрчил
Шат шатны иргэдийн төлөөлөгчдийн хуралд төлөөлөгчөөр сонгогдон ажиллаж буй төлөөлөгчид сонгогдсон тойрогтоо үйл ажиллагаа явуулах, хараат бусаар төрийн үйлчилгээний байгууллага буюу, засаг дарга, ЗДТГ-ын үйл ажиллагаанд хяналт тавих боломжийг эдийн засгийн эрх чөлөөгөөр хаан боогдуулж байна. Жишээлбэл: МУЗЗНДНТУТХ-иар төлөөлөгч нарт улирал тутам олгодог урамшууллын мөнгийг үгүй болгож, “Төлөөлөгчийн үйл ажиллагааны зардал” гэгчийг Монгол Улсын ЗГ-аас тогтоосон нормативын дагуу олгон, зарцуулалтыг хянах заалттай болсон. Өнгөц авч үзвэл энэ нь маш зөв хэлбэр мэт боловч үнэн хэрэгтээ үнсэн цалин орлогогүй иргэдийн хурлын төлөөлөгчид амьжиргааны эх үүсвэр, эдийн засгийн чадавхгүйн улмаас Засаг даргын дэргэдэх, гүйцэтгэх чиг үүргийн байгууллагуудад давхар ажиллах болж байна. Гүйцэтгэх чиг үүргийн байгууллагуудын дарга нарыг тухайн дүүргийн Засаг дарга өөрөө томилдог тул засаг даргын үйл ажиллагаанд хяналт тавих эрх бүхий төлөөлөгч Засаг даргын удирдлагад ажиллах нь ИТХ-ын төлөөлөгчийн үндсэн үүргээ гүйцэтгэх, хэрэгжүүлэх боломжийг үгүй хийж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл Засаг даргын үйл ажиллагаанд хяналт тавих боломжгүй. Энэ хоёр субъектийн хяналтын механизм алдагдаж, төлөөллийн ардчиллын үнэ цэнэ иргэдийн төлөөлөгчидтэй хамт үнэгүйдэж байна.
Тиймээс хойшид Иргэдийн Хурлын Төлөөлөгчийг тогтмол цалинтай болгож, Засаг даргын удирдлага дор ажиллахыг хуулиар хориглон, нутгийн өөрийн удирдлагын байгууллагын эрх хэмжээ, хяналт хэрэгжсэнээр, гүйцэтгэх шатны байгууллагын иргэдэд үзүүлэх үйл ажиллагаа сайжирна.
Дөрөв: Засаглалын эрхийн зөрчил
1992 оны шинэ үндсэн хуульд нутгийн удирдлага, төрийн удирдлага хоёр хосолмол байдлаар, 50:50 хувийн эрхтэйгээр засаг төрийн үйл ажиллагааг удирдаж явуулах ёстой гэж заасныг дээр дурьдсан. Гэтэл өнөөдөр хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж эхэлсэн хуулиар ИТХ-ын байгууллага үндсэн чиг үүргээ хэрэгжүүлж чадахгүйд хүрч байна.
Монгол Улсын улс төрийн намуудын дотоод дүрэмд “Ялсан намын дарга тухайн нэгжийн засаг даргад нэр дэвшүүлэх эрхийг эдлэх”-ээр заасан. Үүнээс улбаан улс төрийн намуудын томилгооны асуудал урган гардаг. Тухайлбал: Дүүргийн Засаг даргыг Нийслэлийн засаг дарга, нийслэлийн Засаг даргыг Ерөнхий сайд томилох агаад, Ерөнхий сайд МУ-ын ЗГ-ын тэргүүн юм. Нөгөө талаараа бүх шатны Засаг дарга, ЗДТГ нь гүйцэтгэх эрх мэдлийн байгууллага. Тэд нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагаас гаргасан шийдвэрийг гүйцэтгэх ёстой. Өөрөөр хэлбэл УИХ-аас гаргасан шийдвэрийг бүх гүйцэтгэх чиг үүргийн байгууллагууд, сум, дүүргийн ИТХ-аас гаргасан шийдвэрийг тухайн сум, дүүргийн Засаг дарга, ЗДТГ гүйцэтгэх чиг үүргийнхээ хүрээнд хэрэгжүүлэх зарчимтай байтал өдгөө энэ бүхэн урвуу хамааралтай болж үлдлээ.
Түүнчлэн Үндсэн хуульд зааснаар нутгийн өөрөө удирдах болон захиргааны байгууллагын тогтолцоо, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны эрх зүйн үндсийг тогтоох нь Улсын Их Хурлын онцгой бүрэн эрхэд хамаардаг. Гэвч Хуулийн 54 дүгээр зүйлийн 54.2-т “Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албаны бүтэц, орон тоо, цалингийн санг Засгийн газраас тогтоосон хязгаарын хүрээнд Хурал өөрөө тогтооно.” гэж заасан буюу Хурлын Ажлын албаны тогтолцоо, зохион байгуулалтыг Засгийн газрын тогтоолоор тогтоох эрх зүйн байдлыг үүсгэж байна. Ийнхүү Улсын Их Хурал нь нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын зохион байгуулалтын үндсийг тогтоох чиг үүргийг хуулиар Засгийн газарт шилжүүлсэн нь Хуульд заасан онцгой бүрэн эрх болон үндсэн чиг үүргийг бусдад шилжүүлэхгүй байх суурь зарчмыг хөндөж, дээрх зохицуулалт нь Үндсэн хуулийн зохицуулалттай зөрчилдөх нөхцөлийг үүсгэсэн.
Одоогоор Засгийн газрын 2021 оны 375, 376 дугаар тогтоолоор бүх шатны иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны бүтэц, орон тоог баталсан бөгөөд тухайлбал Нийслэл, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд холбогдох хуулиар ногдуулсан чиг үүрэг болон иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын төлөөлөгчдийн тооноос хамааруулан нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албыг 35, Багахангай дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албыг 8, Багануур, Налайх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албыг 10, Сүхбаатар, Хан-Уул, Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албыг 18, Баянгол, Баянзүрх, Сонгинохайрхан дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албыг 21 хүртэл орон тоотой байхаар тус тус тогтоогоод байгаа нь дээрх үндэслэлийн дагуу Үндсэн хуулийн цэцийн маргаан дагуулах, цаашлаад иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны хэвийн үйл ажиллагааг алдагдуулж болзошгүй байна.
Энэ бүхнээс хархад Нутгийн удирдлагын эрх зүйн харилцааг зохицуулсан хууль тогтоомж шинэчлэгдсэн ч нутгийн өөрийн удирдлага мөхөл рүүгээ явж байна.
Цаашлаад намын ноёрхол тогтсон өнөөгийн нийгэмд улс төрийн намуудаас аливаа сонгуульд нэр дэвшигчдийн тооны харьцааг квотоор тогтоон, бие даагчид буюу сөрөг хүчний төлөөллийг квотоор нэр дэвшигчдийн тооноос олон байхаар хуульчлан тогтоох нь Ардчилсан Монгол Улсын ирээдүйн хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэх юм.
Тод мэдээ
А.Амартүвшин: 2026 онд 50 мянган өрх, 2027 онд 65 мянган өрхийг хийн түлшний хэрэглээнд шилжүүлнэ
Галлагааны улирал эхэлж буйтай холбоотойгоор шахмал түлш, хагас коксон шамхал түлш болон хийн түлш, дулаалгын талаар нийслэлийн Засаг даргын нийгмийн салбар, ногоон хөгжил болон агаар, орчны бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч А.Амартүвшин мэдээлэл өглөө.
Тэрбээр “Есдүгээр сарын 15-ны өдрөөс эхлэн 400 орчим цэгт шахмал түлш борлуулж эхэлсэн. Харин аравдугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн сайжруулсан түлш болон хагас коксон түлшийг хамтад нь борлуулж эхлэх бөгөөд иргэд өөрсдийн сонголтоор худалдан авах боломжтой. Ингэснээр иргэд харьцуулж хэрэглэн, дүгнэлтээ хийх боломжийг олгож байна. Энэ жилийн тухайд иргэд туршилтын гурван сарын хугацаанд “HOTULA” аппликейшн болон “Сайн” карт ашиглан түлш худалдан авна. “HOTULA” аппликейшн нь хэрэглэгч өөрийн худалдан авсан түлш, зарцуулалт, үлдэгдлээ шууд хянах боломжийг олгож, өрхийн хэрэглээг ил тод, хэмнэлттэй болгох давуу талтай. Харин арванхоёрдугаар сарын 15-аас эхлэн “Сайн” картын системийг бүрэн халж, зөвхөн аппликейшны систем рүү шилжинэ. Энэхүү аппликейшныг ашиглах боломжгүй айл өрх, хэрэглэгчид иргэний үнэмлэхийнхээ QR кодоор түлшээ худалдан авч болох юм. Нийслэлийн Түлш хэрэглэгчдэд үйлчлэх төв 24 цагийн турш үйл ажиллагаа явуулж, угаарын хийн болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлсэн. Нийслэлийн хэмжээнд түлш хэрэглэгч бүх өрхийг энэ онд багтаан нэгдсэн удирдлагын системд холбож дуусгах бөгөөд угаарын аюул бүртгэгдсэн өрхөд 5-7 минутын хугацаанд очиж, нөхцөл байдлаас шалтгаалан эмнэлгийн тусламж зэрэг арга хэмжээг авна.
Мөн энэ жил 306 мянган тонн хагас коксон түлшийг хэрэглээнд нийлүүлэхээр төлөвлөсөн бөгөөд энэ нь агаарын бохирдлыг 45-50 хувиар бууруулах тооцоо гараад байна. Үүнээс гадна Гандан, Телевиз, Дэнжийн 1000 орчмын буюу Баянгол, Чингэлтэй дүүргийн 5000 өрхийг бүрэн дулаалж, хийн түлшний хэрэглээнд шилжүүлнэ. Эдгээр хийн түлшний хэрэглээнд шилжиж буй 5000 өрх нь 22 цэгт хийн түлшээ цэнэглүүлэх байдлаар ашиглана. Аюулгүй байдал болон чанарын хүрээнд дэлхийн брэндүүд болох “Haier”, “Hisense” компаниудтай хамтран хийн түлшний инженерчлэлийг шийдэж байна. Ирэх жилд 50 мянган өрх, дараагийн жилд нь 65 мянган өрхийг хийн түлшний хэрэглээнд шилжүүлэх төлөвлөгөөг гаргаад байна” гэлээ.
Өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн хэмжээнд 172 мянган өрх галлагаа хийж байгаа бөгөөд 2028 он гэхэд 100 гаруй мянган өрхийг хийн түлшинд бүрэн шилжүүлэх юм. НҮБ-ын Хүүхдийн сан, нийслэл, дүүрэг, хороодын албан хаагчид болон цагдаа, онцгой байдлын албан хаагчид хийн түлшний аюулгүй ашиглалтын сургалтыг явуулна. Хийн түлшийг сурталчлах, хэрэглээнд нэвтрүүлэх үүднээс галлагааны улирлын есөн сарын хугацаанд 900 мянган төгрөгийн хөнгөлөлтийг олгох зэрэг төлөвлөлт хийгдэх аж.
Мөн хагас коксон нүүрсний үйлдвэр байгуулах судалгааны ажил үргэлжилж байгаа бөгөөд гэрээ байгуулагдсанаас хойш 14-16 сарын хугацаанд үйлдвэрийг ашиглалтад оруулах боломжтой гэв. Тодруулбал, хоёр жилийн хугацаанд иргэдийн түлшний хэрэглээг багасгасны дараа хагас коксон түлшийг дулааны болон цахилгаан станцууд ашиглах юм.
Тод мэдээ
Хүннү хотын дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажлууд үргэлжилж байна
Улаанбаатар хотын 2040 оны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу нийслэлийн төвлөрлийг сааруулах, бүс нутгийн тэнцвэртэй хөгжлийг хангах зорилгоор Төв аймгийн Сэргэлэн сумын 31 мянган га газарт Хүннү хотыг байгуулахаар төлөвлөсөн.
Тус хотод 150 мянган хүн оршин суух бөгөөд 80 мянган ажлын байр бий болно гэж тооцоолж буй.
Мөн их, дээд сургууль, оюутны хотхон, төр захиргаа болон тээвэр логистикийн нэгдсэн цогцолбор байгуулж, эдийн засгийн чөлөөт бүс байхаар төлөвлөж байна.
Хүннү хотын дэд бүтцийн барилга угсралтын ажил өнөөдрийн байдлаар дараах байдлаар үргэлжилж байна. Тодруулбал,
- Цахилгаан хангамжийн ажил 86 хувь;
- Ус хангамжийн ажил 80 хувь;
- Үерийн хамгаалалтын сувгийн ажил 75 хувь;
- Мэдээлэл холбооны сүлжээний ажил 65 хувь;
- Ариутгах татуургын ажил 10 хувь;
- Дулаан хангамжийн ажил 10 хувийн гүйцэтгэлтэй байна.
Тод мэдээ
АТГ: Мөрдөн шалгах ажиллагаанд 941 хэрэг шалгагдаж байна
Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтэс 2025 оны есдүгээр сарын 8-14-ний өдрүүдэд гэмт хэргийн шинжтэй 95 гомдол, мэдээллийг шалгав.
Үүнээс 9 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх, 13 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах, 2 гомдол мэдээллийг харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналтайгаар прокурорт шилжүүлсэн бөгөөд одоогоор 71 гомдол, мэдээллийг хянан шалгаж байна.
Түүнчлэн эрүүгийн 969 хэрэгт мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулснаас 11 хэргийг шүүхэд шилжүүлэх, 14 хэргийг хаах, 2 хэргийг харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналтай прокурорт хүргүүлж, 2 хэргийг нэгтгэн шалгаж байна. Мөрдөн шалгах ажиллагаанд одоогоор 941 хэрэг шалгагдаж байна.
Эрүүгийн болон хэрэг бүртгэлтийн 3 хэрэгт нийт 13 объектод нэгжлэгийн ажиллагаа явуулж, хэрэгт ач холбогдол бүхий нотлох баримтуудыг хураан авлаа гэж АТГ-аас мэдээллээ.
-
Тод индэр2020/09/15
УИХ-ын дарга Г.Занданшатар Улсын Бага Хурлын гишүүдийг хүлээн авч уулзаж хүндэтг...
-
Тод индэр2020/10/07
АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Майк Помпео утсаар ярьж, Монгол Улсад хийх ай...
-
Тод мэдээ2025/08/06
Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж хүний амь насыг хохироосон хэргийг шүүхэд шилжүүлж...
-
Тод мэдээ2022/08/10
Алтанбулаг логистикийн төв байгуулах ТЭЗҮ боловсруулах төслийн тайлангийн хурал ...