Тод индэр
Г.Сурмаа: Монголын хөдөө аж ахуйн өндөр технологийн анхны цогцолборыг Төв аймагт барьж байна
Н.Сүнжид
Төв аймгийн Засаг даргын орлогч Г.Сурмаатай ярилцлаа.
-Төв аймаг байгуулагдсаны түүхт 100 жилийн ойн босгон дээр тантай ярилцах гэж байна. Юун түрүүнд танд ойн баярын мэнд хүргэе.
-Баярлалаа. Баяр наадам бол бидний өв соёл, тусгаар тогтнолын бэлгэ тэмдэг шүү дээ. Тиймээс монголчууд баяр наадамд ихээхэн ач холбогдол өгдөг. Нутгийн зон олондоо Төв аймаг байгуулагдсаны түүхт 100 жилийн түүхэн ойн мэндийг хүргэе.
-Шинэ зуун жилийн эхлэл тоологдох энэ хугацаанд та бүхэн өмнөхөө цэгнэж ирээдүйгээ төлөвлөж байгаа болов уу. Тиймээс Төв аймгийн дараагийн зуун жилийн ирээдүйг та бүхэн хэрхэн харж байгаа бол?
-Өнгөрөгч зуун жилд бид хөдөө аж ахуйн салбарын сууриа бат нот тавьсан. Тэгвэл ирэх зуун жилд манай аймаг өмнөх суурьдаа тулгуурлаж мал аж ахуй, хөдөө аж ахуйн салбарын өндөр технологиор эцсийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрийг хөгжүүлэхээр ажиллаж байна.
Өөрөөр хэлбэл, бид XXI зууны өндөр технологийг суурьшуулах эхлэлийг тавилаа. Үүнд ОХУ, БНСУ, ХБНГерман улсын түүхий эдийг дахин боловсруулж эцсийн бүтээгдэхүүн хийх үйлдвэр технологийг Монголд, тэр дундаа Төв аймагт бий болгох гэж байна.
Бидний зорьж байгаа энэхүү ажил Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Хүнсний хувьсгал”, Засгийн газрын дэвшүүлсэн “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-той яв цав нийцэж байгаа гэдгээрээ онцлогтой. Эдгээр төслүүдийг хэрэгжүүлснээр хөдөөг хөгжүүлэх, орон нутагт ая тухтай амьдрах, ажлын байр олноор бий болгох зэрэг олон ач холбогдолтой юм.
Манай аймгийн давуу тал нь нэгдүгээрт, улсын нийслэл буюу хамгийн том зах зээлтэй ойр. Хоёрдугаарт, төмөр зам, автозам, агаарын тээвэр зэрэг бүхий л дэд бүтэц шийдэгдсэн гэдгээрээ давуу талтай. Түүнчлэн цаг уурын хувьд газар тариалан, мал аж ахуй эрхлэхэд таатай зэрэг онцлогууд бий. Энэ давуу талыг ашиглаж өнгөрсөн зуунд манай аймаг газар тариалан эрхлэлт, мал аж ахуйн үйлдвэрлэлээ хөгжүүлсэн. Улаанбаатар хотын найдвартай ар тал болж, хүн амаа эрүүл, аюулгүй хүнсээр, үйлдвэрүүдийг чанартай түүхий эдээр хангадаг том бааз болж төлөвшсөн л дөө. Энэ бол яах аргагүй манай аймгийн өнгөрсөн 100 жилийн хугацаанд бий болгосон брэнд. Мэдээж төрийн бодлогоор олон арван чадвартай боловсон хүчнийг бэлтгэж байсны хүчинд энэ том суурь хөрс бий болсон. Өнөөдрөөс аймгийн шинэ 100 жилийн түүх эхэлж байна. Энэ цаг үетэй давхцаад Засгийн газрын том бодлого Төв аймаг руу чиглэж, Шинэ нисэх буудлыг түшиглэсэн “Шинэ Зуунмод” хотыг байгуулахаар болсон. Ингээд шинэ хотод шаардагдах бүтээн байгуулалт өрнөж байна.
Энэ бол Төв аймагт ирэх 100 жилд зөвхөн газар тариалан, мал аж ахуйдаа түшиглэн дэлхийд тэргүүлсэн өндөр технологийн үйлдвэрлэл тогтвортой хөгжих эхлэл тавигдсан. Хэдхэн жилийн өмнө “Нийслэлтэй ойр учраас Төв аймаг хөгжих боломжгүй” гэдэг байсан. Одоо бол Төв аймгийг Засгийн газар, УИХ гээд шийдвэр гаргах түвшнийхэн ч, хөрөнгө оруулагчид ч, томоохон аж ахуйн нэгж байгууллагууд ч өөр нүдээр хардаг боллоо. Тэд өөрсдийн бий болгох боломжтой бүтээн байгуулалтыг ярьдаг, хамтран ажиллах санал тавьдаг хэмжээнд ирсэн байна.
Энэ бол аймгийн ирээдүй гэрэлтэй, гэгээтэй байгааг харуулж байгаа хэрэг. Аймгийн ирээдүйг 100 жилээс наана, өнгөрсөн 30 жил гэж ярьдаг шиг, ирээдүйн 30 жилээр төсөөлөхөд ч өөдрөг харагдаж байна. Ирэх 30 жилд Төв аймаг ямар концепцоор хөгжих вэ гэдэг нь “Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Шинэ сэргэлтийн бодлогод тод туссан. Аймгийн удирдлагууд Засгийн газар, УИХ-аас авч хэрэгжүүлж буй бодлогыг дэмжээд ажиллахад хэдхэн жилийн дараа Төв аймгийн ирээдүй илүү тод харагдана гэдэгт итгэлтэй байна.
-ОХУ-ын нэлээд нэр хүндтэй том компани болох “Сибагро”-той танай аймаг хамтарч ажиллахаар болсон гэж сонссон. Үүнд таны оролцоо, манлайлал их байсан гэж би сонссон юм л даа. Тиймээс танаар энэ талаар яриулмаар байна. Яг ямар чиглэлээр, яаж хамтарч ажиллахаар болов. Хэдэн төгрөгийн хөрөнгө оруулалт татав гэхчилэнгээр?
-Тийм ээ. Манай аймаг хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх стратегиа боловсруулсан. Энэхүү стратеги нь Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачилсан хүнсээ дотоодоосоо хангадаг улс байх зорилт, Монгол Улсын зорьж байгаа “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-той уялдаж байгаа юм.
ОХУ-ын “Сибагро” бол салбартаа тэргүүлэгч компани юм. Энэхүү компанитай бид жилийн өмнө хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулсан. “Сибагро” компани дээд зэргийн гахайн махыг дэлхийн 20 оронд нийлүүлж байна. Ингэхдээ гахайн үржүүлгээ өөрсдөө хийж, мах махан бүтээгдэхүүнээ өөрсдөө эцсийн бүтээгдэхүүн болгож нэмүү өртөг шингээж экспортолдог өндөр технологийн үйлдвэр явуулдаг компани юм.
Хамтын ажиллагааны хүрээнд манай аймагт 50 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийхээр гэрээ хийсэн. Энэ хүрээнд 400 хүний ажлын байр бий болно. Энд бидний зүгээс Төв аймгийн Баяндэлгэр суманд 50 га газрын асуудлыг шийдсэн. Одоо бүтээн байгуулалтын ажил эхэлж байна. Евро стандартын энэхүү үйлдвэр ирэх жилийн эцсээр ашиглалтад орно.
-Танай аймаг ногоон аймаг болох зорилт тавьсан. Уул уурхайд бус өөр салбарт тулгуурлаж хөгжих хөгжлийн гарц та бүхэнд байна уу?
-Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа “Шинэ сэргэлтийн бодлого ” -д туссан “Ногоон хөгжил”-д тулгуурлаж “Ногоон Төв аймаг” бодлогыг бид хэрэгжүүлж байна. Энэ бодлогын хүрээнд манай аймаг уул уурхайгаас ангид байж нэн тэргүүнд газар тариалан, мал аж ахуйн салбараа хөгжүүлнэ. Эрчимжсэн аж ахуйн фермерийг байгуулах бодлого барьж байна. Учир нь мал аж ахуй бол өсч үрждэг салбар шүү дээ. Тиймээс энэ фермерийг өндөр технологид суурилж хөгжүүлэх боломж манайд бүрэн бий. Мөн газар тариалангийн салбарт технологи, техник тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл хийж, евро стандартын өндөр технологийг нэвтрүүлсэнээр дээрх зорилтдоо хүрнэ.
Үүнээс гадна энэхүү өндөр технологийг ашиглаж дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангахаас гадна экспортлогч аймаг болох том амбицыг бид дэвшүүлсэн. Энэхүү зорилтдоо хүрнэ гэдэгт бид итгэлтэй байгаа.
Манай аймаг Монгол Улсын нарийн ногооны хэрэгцээний 65 хувийг хангаж байна. Цаашид нарийн ногоог гүн боловсруулах үйлдвэрийг бий болгох бүрэн боломжтой юм. Тиймээс төмсийг гүн боловсруулж царцуул болгодог үйлдвэрийг аймагтаа байгуулахаар ажиллаж байна. Энд БНХАУ болон ОХУ-ын хөрөнгө оруулагчидтай хамтарч ажиллахаар яриа хэлэлцээрийг идэвхтэй өрнүүлж байгаа.
Энэ мэтээр манай аймаг газраа ухахгүйгээр мал аж ахуй, хөдөө аж ахуйд тулгуурлаж хөгжих бүрэн боломжтой. Жишээ нь, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг бий болгож эцсийн бүтээгдэхүүн гаргах, мөн арьс ширээ ашиглах зэрэг мал аж ахуй, хөдөө аж ахуйн салбарыг “мөлжвөл” заавал газар ухаад байх шаардлагагүй юм.
-УИХ, Засгийн газрын шийдвэрээр танай аймагт Хөшигийн хөндийн нисэх онгоцны буудлыг тойрсон гурван хот байгуулах тогтоол гарсан…
-Тийм ээ. Энэ тогтоолуудын дагуу манай аймгийн ИТХ-ын шийдвэрээр 32 мянган га газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авсан. Тодруулбал, “Шинэ Зуунмод хот”, “Майдар сити”, “Хөшигийн хөндий тойрсон 100-150 мянган хүн амьдрах хотыг бий болгох шийдвэр гарсан. Энэ бол манай аймгийн хөгжлийн дараагийн гарц, эхлэл юм.
Үүнийг дагаад дэд бүтцийн маш том бүтээн байгуулалтууд эхлэх гэж байна. тухайлбал, Богдхан төмөр зам тавигдах гэж байна. Хотуудын газар доогуурх инженерийн шугам сүлжээ, дулаан, цахилгаан станцууд, барилга зэрэг олон салбар хөгжих ирээдүй байгаа юм.
Монгол Улс бол далайд гарцгүй орон. Монгол Улсын далайд гарах гарц, агаарын тээврийн боомт аймгийн нутаг дэвсгэрт шинээр ашиглалтад орсон нь аж ахуйн нэгжийн нүүдэл Төв аймгийг чиглэх, оршин суугчдын тоо нэмэгдэх, дагаад зах зээл хөгжих боломжийг нээж байна. Төв аймгаас иргэд шилжих нь багассан. Эсрэгээрээ нүүж ирдэг болсон.
Шинэ нисэх буудлыг даган хөгжиж буй “Шинэ Зуунмод” хотыг байгуулах ажил өнөөдөр эрчтэй явагдаж байна. Энд олон улсын нисэх онгоцны буудлыг түшиглэсэн тээвэр ложистикийн төв, өндөр зэрэглэлтэй зочид буудал, үйлдвэр технологийн парк шинээр бий болж, өндөр технологийн дэвшлийг ашигласан үйлдвэрүүдэд 20 мянган ажлын байр бий болгох юм. Эрчим хүч, дулааны дэд бүтэц, орон сууцны хорооллууд баригдаж дуусахаар инноваци, ноу-хау, шинэ технологи, хиймэл оюун ухааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг гадаад, дотоодын компаниуд суурьшиж, тэдний бүтээлийг иргэд, аж ахуйн нэгжүүд хэрэглэж, ашиглаж, зах зээл хөгжих нь тодорхой.
Ерөнхийдөө орон нутгаас нийслэлийг чиглэсэн их нүүдэл Зуунмод шинэ дагуул хот руу чиглэж, Төв аймаг Улаанбаатар хотын хүнсний бүтээгдэхүүний хэрэгцээний талаас дээш хувийг ханган нийлүүлэхийн зэрэгцээ хүн амын механик нүүдлийн ачааллыг ч хуваалцаад эхэлнэ гэж харж байна.
Эх сурвалж: Dnn.mn
Тод индэр
Л.Гантөмөр: МАН шүүмжлэл сонсож мэддэггүй юм байна
Хэн нэгэн шүүмжилэхээр их адгадаг болсон. Ийм адгуу хүмүүстэй хамтарна гэдэг хэцүү. Шүүмжлэхгүйгээр Монголын төр явахгүй. Төрийн чих онгорхой байх ёстой. Ард түмнээ сонсдог байх ёстой. Тэр ард түмний дуу хоолой нь УИХ-ын гишүүд. МАН Бага хурлаараа гурван шалтгаанаар Ардчилсан намтай хамтрахгүй гэж ярьсан тухай би сонссон.
Түиймээс МАН-ынэнд тэндэх хулгай, луйврыг Хяналт, үнэлгээний Үндэсний хороо илрүүлээд байх юм байна.
Тиймээс энэ гурван үндэслэлээр АН-аас салах нь зүйтэй гэж гишүүд нь ярьсан байна лээ. Өөрөөр хэлбэл, МАН хяналтгүй засаглахыг хүсээд байгаа хэрэг” хэмээв.
Тод индэр
Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна
-Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар банк, санхүүгийн байгууллагатай зээлийн харилцаанд ороогүй насанд хүрсэн иргэн цөөн байгаа болов уу. Таны санаачлан, батлуулсан дээрх хуулийн өөрчлөлт иргэдийн энэ төрлийн харилцаанд ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Хамгийн эхэнд Зээлийн мэдээллийн сангийн “хар жагсаалт”-д нэг бүртгэгдчихвэл зургаан жил данслагддаг байдлыг халж байгааг тодотгож хэлмээр байна. Хүний амьдрал баялаг, зээл, зарим төрлийн төлбөрийг барагдуулахын зуур цаг хугацаа алдах гэх мэт бэрхшээлээс үүдэн доголдох тохиолдол гардаг даа. Тэгээд аль болох шуурхай шийдээд, зохицуулаад төлсөн ч “хар жагсаалт”-ад бичигдчихаж байгаа юм. Тэр мэдээлэл зургаан жил хадгалагдаж, Та хариуцлагагүй зээлдэгч болчихдог, энэ мэдээлэл зургаан жил Таны санхүүгийн харилцаанд нөлөөлнө. Үүнийг би хувьдаа “санхүүгийн ял” гэж тодорхойлоод байгаа.
Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль хэрэгжээд эхлэхээр дээрх шиг нөхцөл буюу нэг удаагийн доголдлоос нь үүдсэн зургаан жилийн санхүүгийн ял оноодог байдлыг халж, эсрэгээрээ онооны системд шилжих юм. Иргэн зээлийн харилцаандаа хариуцлагатай хандаад, тухай бүр нь төлбөрөө зохих ёсоор нь төлдөг бол оноо нь нэмэгдээд яваад байна. Оноо нь өндөр байхын хэрээр санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага, банк барьцаа хөрөнгийн шаардлагыг бууруулах, зээлийн хүү бага байх гэх зэргээр иргэнд илүү таатай нөхцөл, үйлчилгээ өгнө. Оноо нь тухайн иргэний биет бус санхүүгийн хөрөнгө болно. Жишээлбэл, зээл авахад хамгийн түрүүн барьцаа хөрөнгө шаарддаг. Тэгвэл энэ эрх зүйн өөрчлөлтөөр оноо нь барьцаа хөрөнгө болж болохоор нөхцөл бүрдэж байна. Аливаа банк, санхүүгийн байгууллага хариуцлагатай харилцагч буюу өндөр оноотой иргэнд үйлчилгээ үзүүлэхдээ нөхцөлөө хөнгөвчлөх, шуурхай үйлчлэх боломжтой болно. Нэгэнт хариуцлагатай төлбөрөө төлөөд явдаг харилцагч учраас аль болох асуудлыг шуурхай шийдээд явах сонирхол байна шүү дээ.
Тэгэхээр иргэн оноогоо өндөр болгох эсэхээ бас тооцож болж байна. Хариуцлагатай иргэнээ нэг ёсондоо урамшуулж байгаа гэж харж болох юм.
Баримт сөхөөд харвал малчны зээл, ипотекийн зээл, тэтгэврийн зээл нь хамгийн эрсдэлгүй, чанартай зээлүүд байдаг. Зээлдэгчид нь маш хариуцлагатай гэсэн үг. Хариуцлага алдахад нь “ял оноож” байгаа юм чинь, хариуцлагатай байсных нь төлөө хөнгөвчилсөн нөхцөлтэй, бага хүүтэй зээлийг шуурхай олгох зэргээр урамшуулж болно биз дээ. Үүний нөлөөгөөр зээлийн хүү ч буурах боломжтой, онооны системд шилжсэнээр суурь нөхцөл бүрдэж байгаа гэж харж байна. Тухайлбал, төслийг боловсруулах үед 28 улсын жишээг судалсан, зээлийн хүү нь 2-4 нэгж хувиар буурсан байдаг юм билээ. Америк 1989 онд, Солонгос, Энэтхэг 2000 оны эхээр, Вьетнам саяхан онооны системд шилжсэн. Ийнхүү шилжснээс хойш 2-3 жилийн дараа зээлийн хүү буурсан байна билээ.
Энгийнээр ойлгоход банк, санхүүгийн байгууллага харилцагчаа хялбархан тодорхойлдог учраас хариуцлагатай, найдвартай харилцагчдаа хугацаа урт, хүү бага, барьцаа хөрөнгө шаардахгүйгээр зохих ёсны зээл олгох гэх зэрэг сайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг шуурхай үзүүлдэг болно.
Латин Америкийн улс орнууд онооны системд шилжихээс өмнө ажлын 10 хоног буюу хагас сар зээл шийдвэрлэдэг байснаа онооны систем рүү шилжсэнээр ердөө ажлын 8 цагт зээл шийддэг болсон байгаа юм. Цаашилбал, сайн харилцагчид бүтээгдэхүүн, үйчилгээгээ хүргэхийн тулд банк, санхүүгийн байгууллага дунд өрсөлдөөн бий болдог. Одоо бол банк, санхүүгийн байгууллага тус бүр харилцагчийн мэдээллээ хадгалж, тус бүрдээ сан бүрдүүлдэг, үүнийгээ хуваалцдаггүй. Та банкаа, санхүүгийн харилцагчаа солихоор бол нөгөө талдаа шинэ хэрэглэгч болно, хүлээж авч байгаа тал Таны санхүүгийн түүхийг мэдэхгүй учраас “эрсдэлтэй” гэж үздэг. Шинэ систем үйлчлээд эхлэхээр иргэний оноо бүх нөхцөлийг илэрхийлэх учраас ямар ч банк, санхүүгийн байгууллагад очсон зөвхөн өөрт тохирхох бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ авдаг болно. Банк, санхүүгийн байгууллагууд өрсөлдөөд эхлэхээр санхүүгийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ сайжрах нь ойлгомжтой. Хөгжсөн улс орнуудын боловсронгуй болсон, туршигдсан сайн туршлагыг Монголд нэвтрүүлж байгаа гэж ойлгож болно.
-Хууль хэзээнээс хэрэгжих эхлэх вэ?
-Улсын Их Хурал 5 дугаар сарын 16-ны өдөр Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийг баталсан. Ердийн журмаар гэхээр “Төрийн мэдээлэл” сэтгүүлд хэвлэгдээд ажлын 10 хоногийн дараа хэрэгжиж эхлэхээр тооцож үзвэл энэ оны 6 дугаар сарын 26-ны өдрөөс хэрэгжих юм байна.
-Тэгвэл зээлийн "муу түүх" иргэний санхүүгийн харилцаанд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй гэсэн үг үү?
-Хүний зээлийн мэдээллийг таван жил хадгалдаг олон улсын жишгийг хуульд тусгасан. Иргэн, төрийн болон хувийн өмчит хуулийн этгээдийн хооронд зээл, төлбөртэй холбогдон үүсэх мөнгөн төлбөрийн мэдээллийг агуулдаг “Зээлийн мэдээллийн сан” зөвхөн зээлийн "муу түүх"-буюу сөрөг мэдээллийг хадгалдаг байсныг өөрчилж байгаа хэрэг. Тус санд зээлдэгчийн сайн, муу бүх мэдээллийг таван жил хадгална. Юу сайжрах вэ гэхээр өмнө нь хугацаа алдаад ч болохнээ зээлээ төлсөн байхад л “хар жагсаалт”-ад ороод, тэр нь санхүүгийн харилцаанд нь зургаан жил сөрөг нөлөө үзүүлдэг байсныг халж байгаа юм. Одоо бол иргэн, зээлдэгч үүргээ хугацаандаа гүйцэтгэхгүй бол оноо буурна, харин нөхөөд төлчихвөл оноо нь өснө. Зээлийн мэдээллийн сангийн мэдээлэл нь амьд, хөдөлгөөнтэй, бодит болно.
Дээрх хуультай хамт тухайн иргэн буюу зээлдэгчээс шалтгаалахгүйгээр орлогод нь доголдол үүсвэл уян хатан хандах агуулга бүхий Улсын Их Хурлын тогтоол батлагдсан. Үер усны аюул учирч болно, цар тахлыг бид даваад гарлаа, тухайн иргэн аргагүй болоод эмнэлэгт хэвтээд, бизнес нь явахгүй зогсож ч болно. Амьдрал баян юм чинь янз бүрийн нөхцөл үүсэж, учирч, тохиох болохоор аль болох уян хатан байж, санхүүгийн харилцаа үүсгэгч талууд зохицож байх нь зүйтэй гэж хууль санаачлагчийн хувиар үзсэн. Гэхдээ татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс зээлдэг Хөгжлийн банк ч юм уу, Засгийн газрын тусгай сангаас авсан зээлийн харилцаанд энэ уян хатан нөхцөл үйлчлэхгүй байх ёстойг бас тогтоолд тусгасан. Татвар төлөгчдийн мөнгийг зээлж байгаа бол илүү хариуцлагатай, тооцоотой хандах ёстой гэсэн агуулгаар дээрх нөхцөлийг тодотгосон.
-Зээлийн харилцаанд иргэн янз бүрээр оролцдог. Шууд зээлэхээс гадна батлан даагчаар орсон байхад үндсэн зээлдэгч хариуцлага алдсан нь батлан даагчийн оноонд нөлөөлөх үү?
-Зээлийн батлан даалттай холбоотой харилцааг өөр хуулиар зохицуулна. Товчхондоо, Зээдийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар хүн санхүүгийн орчинд үнэ цэнээ өөрөө тогтоодог болж байгаа хэрэг. Хариуцлагатай байвал оноо өндөр байна. Оноо нь тухайн хүний талаар олон зүйлийг илэрхийлэх учраас биет бус санхүүгийн хөрөнгө болчихно. Өндөр оноотой бол банк, санхүүгийн салбарт Таны үнэ цэн өсөж, илүү таатай үйлчилгээ, сайн бүтээгдэхүүнийг тохирсон өртгөөр авах нөхцөл нь бүрдэнэ. Тиймээс оноогоо өндөр байлгах эсэхээ иргэн, зээлдэгч өөрөө удирдана. Ийм учраас зээл, төлбөрөө цаг хугацаандаа төлөөд байхад эрмэлзэл тухайн хүнд төрдөг байх нь л дээ.
-Улсын Их Хурлын даргын дэвшүүлсэн “Гурван төгөлдөршил” бодлогын хүрээнд хуулиас давсан журмуудыг цэгцлэх зорилт тавьсан. Тэгвэл Таны санаачлан, батлуулсан хуулийн дагуу Монголбанк журам батлах үүрэг хүлээж байна?
-Одоогийн байдлаар зээлийн мэдээллийн үйлчилгээ үзүүлэх тусгай зөвшөөрөлтэй хоёр компани байна. Эдгээр компани олон улсын жишиг платформ буюу онооны зам оруулаад ирчихсэн. Суурь нь байна, эрх зүйн орчин бүрдлээ. Одоо дүрмээ тохирох ёстой. Иймд Монголбанк холбогдох журам гаргах үүрэг хүлээж байгаа. Гэхдээ бүх талыг оролцуулж, хэлэлцүүлэг хийсний үндсэн дээр талуудын эрх ашгийг хангасан, манай нөхцөлд хамгийн оновчтой зохицуулалт гаргах ёстой гэдэг байр суурьтай байна. Монголбанк ч энэ шаардлагыг хангах бүрэн чадамжтай гэж харж байна. Бид шинэ зүйл зохиогоогүй, бусад улс орон удаан хугацаанд туршиж, сайжруулж ирсэн сайн жишгийг л Монголдоо нэвтрүүлэх ажил шүү дээ. Иргэн санхүүгийн сахилга баттай болно, системийн хэмжээнд чанаргүй зээл буурна гээд үр дүнг нь бүгд хүртэх ач холбогдолтой.
Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газар
Тод индэр
Х.Ганхуяг: Татварын багц хуулийн шинэчлэл нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжин, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлж, хамгаалж, баталгаажуулахад чиглэж байна
Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягаас татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар тодрууллаа.
-Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн онцлогийг танилцуулахгүй юу?
-УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан манай ажлын хэсэг УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо, Сангийн яам, Татварын ерөнхий газартай хамтран татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар олон удаагийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Нийтдээ 180 гаруй удаагийн хэлэлцүүлэгт 200 гаруй мянган иргэн, аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл оролцож татварын багц хуулийн шинэчлэлийг хэрхэн хийх талаарх саналаа ирүүлсэн. Татварын ерөнхий хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль болон Хүн амын орлогын албан татварын тухай хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулиудад өөрчлөлт оруулах талаар иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн саналыг ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийн хамт Сангийн яаманд хүргүүлсэн.
Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд хувь хүний орлогын албан татварыг бууруулах, нийгмийн аль хэсэгт нь татварын хөнгөлөлтийг илүүтэй үзүүлэх талаар тодорхой тусгах, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх талаар зохих өөрчлөлт оруулж, татварын уян хатан тогтолцоог бүрдүүлэхийг чухалчиллаа. Өнөөдрийн байдлаар нэмэгдсэн өртгийн албан татварт нийгмийн салбарын 70 хувь нь хамрагдаж байна. Энэхүү албан татвараас чөлөөлөгддөг хөдөө аж ахуйн салбарыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварт хамруулдаг болгох эрх зүйн тогтолцоог бий болгох, иргэдийн сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 100 хувиар, 800 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 50 хувиар, үүнээс давсан хэсэгт 20 хувиар тус тус хөнгөлж буцаан олгох зэрэг заалтуудыг тусгалаа.
-Аж ахуйн нэгжүүдэд татварын ямар хөнгөлөлт үзүүлэхээр төсөлд тусч байна вэ?
-Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд чиглүүлэв. Аж ахуйн нэгжүүдийг татвараа төлөөгүй бол дансыг нь бүхэлд нь хаачихдаг байдлыг өөрчлөх нь зүйтэй гэж үзсэн. Тухайн аж ахуйн нэгжид тодорхой хугацаа өгч татвараа нөхөн төлөх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. Мөн зарим нэг төрлийн татвар эргээд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг өрөнд оруулдаг. Жишээ нь гаалиар дөнгөж бараа бүтээгдэхүүн нь орж ирэнгүүт олон төрлийн татвар ногдуулдаг хатуу тогтолцоо байсан. Тэгвэл тухайн бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулсны дараа буюу үр ашиг нь буй болсон цагт татвар ногдуулах нь зөв юм. Эдгээр татварын хөнгөлөлтийг буй болгосноор төсөвт ойролцоогоор 4-4.5 их наяд төгрөгийн дарамт учирна. Өөрөөр хэлбэл, улсын төсөвт орж ирдэг байсан 4-4.5 их наяд төгрөгийг эргээд хувийн хэвшил рүү шилжүүлж байна гэсэн үг. Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөр бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, ингэснээр иргэдийн худалдан авах чадвар сайжирч, эдийн засгийн эргэлт нэмэгдэнэ. Үндсэндээ бол татварын багц хуулийн шинэчлэлийн зорилго нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжихээс гадна өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, хамгаалах, баталгаажуулахад чиглэж байна гэсэн үг.
УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газар
-
Тод мэдээ2022/08/26
БНХАУ-ын Их, дээд сургуульд суралцагч оюутнуудын анхааралд
-
Тод мэдээ2023/06/14
Улаанбаатар-Арвайхээр чиглэлийн авто замд үер бууж, эвдрэл үүссэн байна
-
Өнөөдөр2022/12/05
УИХ: Намын бүлэг, ажлын хэсгүүд өнөөдөр хуралдана
-
Чөлөөт бүс2019/10/28
Дэлхийн цэргийн наадамд манай улсын 82 тамирчин өрсөлдөж байна