Тод мэдээ
УИХ: Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн боловсролын асуудлыг хэлэлцэв
Монгол Улсын Их Хурлын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын болон Нийгмийн бодлогын байнгын хороод 2023 оны дөрөвдүгээр сарын 12-ны өдөр хамтран хуралдлаа.
Хамтарсан хуралдааныг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны дарга Г.Мөнхцэцэг удирдав. Байнгын хороодын хуралдаанд Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн боловсролын талаар мэдээлэл хийлээ.
Сайд мэдээлэлдээ, өнөөдрийн байдлаар улсын хэмжээнд 0-18 насны хөгжлийн бэрхшээлтэй нийт 11835 хүүхэд байгаагийн 8228 нь 2022-2023 оны хичээлийн жилд боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж байна гээд, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн тусгай сургууль, цэцэрлэг нийтдээ ес байгааг дурдаж, эдгээр сургууль, цэцэрлэгийн сурах орчин нөхцөл, багшлах боловсон хүчин, төсөв зардлын талаар танилцуулав. Нэг хүүхдэд ногдох хувьсах зардал тусгай цэцэрлэгт 3.0 сая, тусгай сургуульд 2.7 сая төгрөг буюу ердийн цэцэрлэг, сургуулийнхаас гурав дахин өндрөөр төсөвлөж олгодог ч бодит өртөг нь 6-10 сая төгрөг болдог байна. Тусгай сургууль, цэцэрлэгт 2022-2023 оны хичээлийн жилд 1993 хүүхэд суралцаж буй бөгөөд тусгай сургуулийн нэг багшид 4.2, цэцэрлэгт 1.7 хүүхэд ноогдож байгаа юм. Монгол Улсын Засгийн газрын 2012 оны 185 дугаар тогтоолоор баталсан “Тусгай сургалтын байгууллагын зардал тооцох, зарим албан тушаалтанд нэмэгдэл хөлс олгох журам”-д зааснаар багш, ажилтанд 30 хүртэл хувь, сайдын 2020 оны зургадугаар сарын 25-ны өдрийн А/296 дугаар тушаалаар баталсан “Цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуульд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй ажиллаж байгаа багш, туслах багшид нэмэгдэл олгох журам”-д заасны дагуу 10 хүртэлх хувийн нэмэгдэл олгож байна.
Мөн, ердийн 1095 сургууль, цэцэрлэгт хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд хамрагдаж байгаагийн дээр 307 суралцагч явуулын багш нараар хичээл заалгаж байна. Цэцэрлэгийн насны буюу 2-5 насны хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн 77.6 хувь нь сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж байна.
Сайдын мэдээлснээр, 2-18 насны хөгжлийн бэрхшээлтэй нийт хүүхдүүдийн 36 хувь буюу цэцэрлэгийн насны 430, сургуулийн насны 3817 хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд боловсролын үйлчилгээ авч чадахгүй байгаа аж. Тэдний сургууль, цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй байгаагийн голлох шалтгаан нь байнгын асаргаанд болон хэвтэрт байдагтай холбоотой байгаа юм.
Сургуулийн өмнөх болон ерөнхий боловсролын сургуульд суралцаж байгаа хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн 68 хувь нь зохих тохируулгатай орчин бүрдээгүй нөхцөлд суралцаж байгааг сайд мэдээлэлдээ онцолсон юм. Иймд тэрбээр, 2022 онд А/170 дугаар тушаалаар баталсан “Хичээл, сургалтын үйл ажиллагааны зардлыг төлөвлөх, хуваарилах заавар”-т хичээл, практикийн нийт зардлын 5.0 хувийг хөгжлийн бэрхшээлтэй суралцагчид шаардлагатай тохируулгат хэрэглэгдэхүүнд зарцуулахаар шийдвэрлэсэн байна. Түүнчлэн 2015 онд МУБИС-д “Тусгай хэрэгцээт боловсролын тэнхим” байгуулагдснаас хойш 66 мэргэжлийн багш төгссөн бөгөөд энэ хичээлийн жилд 51 оюутан суралцаж байна. Мөн АШУҮИС-ийн Сувилахуйн сургуульд хөдөлмөр засалч, хөдөлгөөн засалч мэргэжлээр 76 оюутан суралцаж байгаа талаар сайд танилцуулав.
Боловсрол, шинжлэх ухааны яамнаас хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд дэмжлэг үзүүлэх байгууллагад суурилсан тогтолцоог үйлчилгээнд суурилсан байдлаар шинэчлэх, санхүүжилтийг шийдвэрлэх санал, хувилбарыг боловсруулж байгаа аж. Өнөөдрийн байдлаар хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг боловсролын үйлчилгээнд тэгш хамран сургах чиглэлээр 24 эрх зүйн актыг баталж, хэрэгжилтийг хангуулан ажиллаж байгаа бөгөөд Боловсролын ерөнхий хуулийн төсөлд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг боловсролд тэгш хамруулах чиглэлээр 15 зүйл, 29 заалт тусгаад байгаа юм.
Салбар дундын уялдааг хангах үүднээс 2021 онд Боловсрол, шинжлэх ухааны, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын, Эрүүл мэндийн сайдын хамтарсан “Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд хөгжлийн цогц дэмжлэг үзүүлэх аргачлал, маягт шинэчлэн батлах тухай” тушаалаар батлагдсан аргачлалын хэрэгжүүлж байна. Энэ хүрээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд болон эцэг, эх, асран хамгаалагчдын төлөөлөлтэй яамдын хамтарсан уулзалт, хэлэлцүүлгийг сар бүр зохион байгуулж, байгаа бөгөөд боловсролын үйлчилгээ авч чадахгүй байгаа хүнд болон хүндэвтэр хэлбэрийн, мөн хавсарсан хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд боловсрол, эрүүл мэнд, нийгмийн халамжийн цогц үйлчилгээ үзүүлэх хөгжлийн төвийг турших ажлыг эхлүүлж байна.
Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан мэдээлэл хийсний дараа Hand Pro ХХК-ийн захирал Г.Оргилболд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст зориулсан “Хүртээмж” платформынхоо хөгжүүлэлтийн талаар танилцуулсан юм. Сонсголын болон харааны бэрхшээлтэй хүмүүст мэдээлэл хүртээмжгүй, тэргэнцэртэй хүнд зам талбай, дэд бүтэц хүртээмжгүй байдгийн зэрэгцээ төрийн болон бусад олон төрлийн үйлчилгээ заавал биеэр очиж авах шаардлагатай байдгаас шалтгаалсан хүртээмжгүй байдлыг тус платформоор багасгах юм. “Хүртээмж” платформ хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн бүртгэл, мэдээлэл, статистик, тэдэнд чиглэсэн төсөл, хөтөлбөрүүд, боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, нийгмийн халамж, цахим төрийн үйлчилгээний тухай болон хүртээмжгүй байдлын тухай мэдээллүүдийг агуулсан арав гаруй модультай байх аж. Мөн E-Mongolia болон бусад цахим системүүдтэй уялдаж ажиллах боломжтой байх юм.
Дараа нь сайдын мэдээлэлтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Жаргалмаа, Б.Баярсайхан, Ч.Ундрам, Д.Батлут, Ё.Баатарбилэг нар асуулт асууж, үг хэллээ. Улсын Их Хурлын гишүүд Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сэргээн засах хөгжлийн төвийн үйл ажиллагаа, багш, ажилчдын цалин хангамж, тусгай сургууль, цэцэрлэгийн хувьсах зардлыг нэмэгдүүлэхийн зэрэгцээ хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүстэй ажиллаж байгаа төрийн бус байгууллага, эцэг эх, асрах хамгаалагчдад санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх, соён гэгээрүүлэх, хөдөө, орон нутгийн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй иргэд, тэдгээр хүүхдүүдийн сурч боловсрох боломж нөхцөлийг хангах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын үйлчилгээнд хамруулах зэрэг олон талын асуудлыг хөндлөө. Мөн ялгаварлан гадуурхалтыг арилгах, үүний тулд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст хандах нийтлэг хандлагыг өөрчлөх шаардлагатайг онцолж, үүний тулд тэднийг нэрлэж буй нэршлээсээ эхлээд олон зүйлд анхаарч, нарийн нямбай хандах учиртайг сануулав. Түүнчлэн Улсын Их Хурлын гишүүд, холбогдох яамдад боловсруулж буй хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрх болон хөгжлийн асуудлаарх хуулийн төслүүдийг түргэвчлэх, салбар хоорондын хамтын ажиллагаа, зохицуулалт, тохируулгыг оновчтой болгохыг зөвлөлөө.
Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан, ялгаатай хэрэгцээ бүхий хүүхдүүдийг боловсролын үйлчилгээнд тэгш хамруулахын тулд төсөв санхүүжилтийг нэмэгдүүлэх шаардлагатайг дурдан, ирэх 2024 оны төсөвт тодорхой зардлуудыг тусгах болон Улсын Их Хурлын гишүүдийн хөндсөн асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд Боловсролын ерөнхий хуулийг яаралтай батлах ёстойг онцлов гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.
Тод мэдээ
Тээвэр логистикийн нэгдсэн төв байгуулах ажлын хүрээнд ААН-үүдийн үйлдвэртэй танилцаж, туршлага судлав
Хөшигийн хөндийн нисэх онгоцны буудлыг түшиглэсэн анхны дагуул хот Хүннү хотод тээвэр логистикийн нэгдсэн төвийг нийт 1019 га талбайд барина.
Үүнээс 400 га талбайд тээвэр логистикийн бүсийг байгуулах юм.
Уг төлөвлөлтийн хүрээнд нийслэлийн Санхүү, эдийн засаг, хөгжлийн бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлэх төсөл, хөтөлбөрийн зохицуулагч Л.Хосбаяраар ахлуулсан ажлын хэсэг нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж буй ААН-үүдийн үйлдвэр, терминалтай танилцлаа.
Энэ үeэр "Ти Ай Ложистик" XXK-ийн Тээврийн газрын захирал П.Ариунзаяа “Манай компани үүсгэн байгуулагдаад 14 жил болж байна. Импорт, экспортын бараа, бүтээгдэхүүнийг боловсруулах, гаалийн хяналтын бүс болон олон улсын тээвэр зуучлалын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг. Өнөөдрийн хувьд НЗДТГ-ын ажлын хэсгийн зүгээс Хүннү хотод шинээр байгуулах логистик, ХАБЭА-н талаар бидэнтэй уулзаж, манай үйл ажиллагаатай танилцлаа.
Хүннү хотын логистик төвийг олон улсын стандартад нийцүүлсэн жишиг төв болгож хөгжүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна. Иймд, одоогийн үйл ажиллагаагаа илүү сайжруулж, хамтран ажиллахад бэлэн байна” гэв.
"Ландбридж" ХХК-ийн захирал Д.Энхтүвшин “Миний хувьд тээвэр, логистикийн салбарт 27 жил ажиллаж байна. Манай компани нь 22-ын товчоо буюу СХД-ийн 36 дугаар хороонд бараа бүтээгдэхүүнийг суурьшлын бүс рүү задалж оруулах, орон нутагт түгээх агуулахын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг. НЗДТГ-ын Хүннү хотыг хөгжүүлэх ажлын хэсгээс логистикийн дэд бүтэц, агуулахын чанар зэргийг цаашдын төлөвлөлтдөө оруулах зорилгоор туршлага судалж, ирж үзлээ. Энэ салбарт олон жил ажиллаж, амьдарч буй хүний хувьд Хүннү хот болон нийслэлийн захын дүүргүүдэд түгээлт, ачаа бараа боловсруулах дэд бүтэц сайжраасай гэж хүсдэг. Энэ талаараа бид өөрсдийн хийсэн бүтээснийг үзүүлж, мэддэг чаддаг бүхнээ зөвлөлдөж байгаадаа баяртай байна” гэв.
Нийслэлийн Санхүү, эдийн засаг, хөгжлийн бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлэх төсөл, хөтөлбөрийн зохицуулагч Л.Хосбаяр “Тээвэр логистикийн төвийг Хүннү хотод нүүлгэн шилжүүлэхтэй холбоотойгоор ажлын хэсэг байгуулагдсан. Хоёр өдрийн өмнө энэхүү үйлчилгээг үзүүлдэг ААН-үүдтэй хэлэлцүүлэг хийсэн. Хэлэлцүүлгийн хүрээнд тодорхой саналууд гарсан учраас энэ төрлийн үйлчилгээ үзүүлдэг ААН-үүд дээр ирж, үйл ажиллагаатай нь танилцлаа.
Хотод төвлөрсөн логистикийн хөдөлгөөнийг сааруулахад аж ахуй эрхэлж байгаа компанийн захирлууд болон үйлчилгээ үзүүлж байгаа хүмүүс хүлээн зөвшөөрч буйгаа илэрхийллээ. Хамгийн чухал нь Хүннү хотод төлөвлөж байгаа байршил дээр ямар үйлчилгээг нэвтрүүлэх, терминалаа хаана үлдээх зэрэг олон бодитой ажил хэрэгч саналуудыг гаргаж байна. Тиймд, логистикийн төвийг шинээр байгуулахдаа үйлчилгээ эрхэлдэг ААНБ-ын бүх саналыг аль болох тусгаж, олон улсын стандартад нийцсэн ажил төлөвлөж гүйцэтгэнэ” гэлээ.
Тод мэдээ
“Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтэд 5000 гаруй хүн бүртгүүлээд байна
“Улаанбаатар Марафон 2025”-ын хамгийн бага зай болох 1.5 км-т гэр бүлээрээ болон тэргэнцэртэй, хараагүй иргэд гүйх боломжтой бөгөөд энэ төрөлд нийт 954 хүн гүйхээр бүртгүүлжээ. 5 км-ийн зайд 2451 иргэн гүйхээр бүртгүүлсэн бол 10 км-ийн зайд 794 хүн бүртгүүлсэн байна.
Хагас марафон буюу 21 км-ийн гүйлтэд 18-34 нас, 35-54 нас, 55-аас дээш насныхан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд гэсэн ангиллаар оролцох боломжтой. Энэ төрөлд 700 хүн бүртгүүлээд байна. Бүтэн марафон буюу 42 км-ийн зайд 18 болон түүнээс дээш насныхан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд гэсэн ангиллаар гүйх бөгөөд одоогийн байдлаар 135 хүн бүртгүүлжээ.
Бүртгэлийн хураамж нь зай тус бүрээс хамааран 5000 төгрөгөөс 90,000 төгрөгийн хооронд байна. Тусгай олимп төрөл буюу 500, 800 метр зайд гүйгчдээс бүртгэлийн хураамж авахгүй. Та бүхнийг "Улаанбаатар Марафон 2025" олон улсын гүйлтэд найз нөхөд, гэр бүл, хамт олноороо оролцож, нэгэн өдрийг эрүүл мэндийнхээ төлөө үр бүтээлтэй өнгөрүүлэхийг уриалж байна.
Марафонд гүйх хүсэлтэй иргэд https://ulaanbaatar.marathon.mn цахим хаягаар болон “Hipay” аппликейшнээр бүртгүүлэх боломжтой. Бүртгүүлсэн хүмүүст энгэрийн дугаар олголт 2025.05.10-20-ний хооронд үргэлжилнэ.
Тод мэдээ
“Эрүүл мэндийн ажилтны гарын эрүүл ахуй сахих дэлхийн өдөр” өнөөдөр тохиож байна
ДЭМБ-аас жил бүрийн тавдугаар сарын 5-ны өдрийг “Эрүүл мэндийн ажилтны гарын эрүүл ахуй сахих дэлхийн өдөр” болгон тэмдэглэж, эрүүл мэндийн ажилтнуудад гарын эрүүл ахуйг сахихын ач холбогдлыг сурталчлан, мэдлэг, хандлага, дадлыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн нөлөөлөл, сурталчилгаа зохион байгуулдаг.
Энэ 2025 онд дэлхий дахинд энэ өдрийг "Бээлийг зохистой хэрэглэе. Гарын эрүүл ахуйг сахья" уриан дор тэмдэглэх бөгөөд дараах үйл ажиллагааг зохион байгуулахыг улс орнуудад зөвлөжээ. Үүнд:
-"Гарын эрүүл ахуй сахих 5 мөч"-ийг хэрэгжүүлж эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний явцад халдвар тархахаас сэргийлэх, гарын эрүүл ахуйн зөв дадлыг түгээн дэлгэрүүлэх;
-Бээлийг шаардлагатай үед хэрэглэх нь чухал боловч энэ нь гарын эрүүл ахуйг орлохгүй, бээлийг зохистой зөв хэрэглэхийг сурталчлан таниулах;
-Бээлийг зохисгүй, хэт их хэрэглэх нь хог хаягдлыг ихэсгэж хүрээлэн буй орчныг бохирдуулдаг тул зохистой хэрэглээнд уриалах;
-Эрүүл мэндийн ажилтан бүр гарын эрүүл ахуй сахих заавар, журмыг мөрдөхийг зөвлөсөн гэж Халдварт Өвчин Судлалын Үндэсний Төвөөс мэдээллээ.
